تقویم تاریخ؛ از کودتا در عراق تا بیعت همافران با امام خمینی

درگذشت محقق بحرانی از علمای بزرگ شیعه 

323 سال پیش در چنین روزی برابر با هفدهم رجب ۱۱۲۱ هجری قمری علامه فاضل شیخ «سلیمان بحرانی» از علمای بزرگ شیعه درگذشت.

شیخ ابوالحسن سلیمان بن عبداللّه بن على بن حسن بحرانى ماحوزى، معروف به محقق بَحرانى از بزرگان علماى امامیه اوائل قرن ۱۲ هجرى در نیمه رمضان ۱۰۷۶ ق به دنیا آمد. او در علم حدیث، رجال، تاریخ و سیره تبحُّر داشت. شیخ عبداللّه سماهَیجى و سیدهاشم بحرانى، صاحب تفسیر برهان و شیخ احمدبحرانى از شاگردان او بودند. از آثار قلمى او الاشارات فى الکلام، الشفاء فى الحکمة النظریه و المعراج قابل ذکرند. این فقیه و عالم بزرگ در ۱۷ رجب ۱۱۲۱ در ۴۶ سالگى دار فانى را وداع گفت و به دیدار دوست شتافت.

 

 

درگذشت پتر کبیر، سومین و قدرتمندترین امپراتور روسیه

298 سال پیش در چنین روزی، هشتم فوریه سال ۱۷۲۵ میلادی «پتر کبیر» (Peter the Great)، سومین امپراتور روسیه از خانواده رومانوف در ۵۳ سالگی درگذشت.

وی درسال ۱۶۹۶ میلادی، پس از مرگ ایوان آلکسی یویچ به امپراتوری رسید. او معتقد بود دستیابی به آب‌های گرم، روسیه را به یک قدرت جهانی تجاری و دریایی تبدیل خواهد کرد. از اینرو تلاش خود را معطوف به سواحل دریای بالتیک و دریای سیاه کرد. پتر کبیر همچنین تلاش کرد از طریق قلمرو امپراتوری عثمانی و کشور‌های لهستان و سوئد به سوی اروپا پیشروی کند و موفقیت‌هایی نیز به دست آورد. وی با گسترش مناسبات با کشور‌های پیشرفته اروپایی، اصلاحاتی در روسیه انجام داد. پتر کبیر فردی بی رحم و خشن بود که برای رسیدن به اهداف خود از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کرد و به همین دلیل، در دوران امپراتوری او جان و مال و آزادی مردم از تجاوزهایش در امان نبود.

 

 

صدور فتوای تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی و آغاز نهضت تنباکو

135 سال پیش درچنین روزی، ۲۵ جمادی الثانی ۱۳۰۹ هجری قمری حکم تحریم تنباکو از جانب "میرزای بزرگ شیرازی" صادر شد.

پس از درگذشت شیخ مرتضى انصارى از علمای بزرگ شیعه، شاگردان و بزرگان روحانیت شیعه، میرزاى شیرازى را به عنوان مرجع تقلید شیعیان معرفى کردند. یکى از بزرگ‌ترین قسمت هاى زندگانى وى، مبارزه با استعمار انگلیس و واگذارى امتیاز تنباکو است. میرزاى شیرازى با ارسال پیام براى ناصرالدین شاه قاجار، وى را از مفاسد واگذاری امتیاز انحصار تنباکو به انگلیس، برحذر داشت، ولی تذکرات ناصحانه ى وى در شاه تاثیر نکرد. از اینرو میرزاى بزرگ براى نجات اسلام و مسلمانان و حفظ ایران از شرّ دشمنان، فتواى تاریخى خود را در تحریم تنباکو به این شرح صادر کرد: «الیوم، استعمال تنباکو و توتون بأىّ نحو کان در حکم محاربه با امام زمان (عج) است.» مردم مسلمان پس از اطلاع از این فتوا، مغازه هاى توتون فروشى را بستند و تمام قلیان‌ها را جمع کردند. حکومت وقت با این حکم شرعى به مبارزه برخاست و سرانجام همگام با نهضت عمومى مردم، ناصرالدین شاه به ناچار تسلیم شد و قرارداد امتیاز تنباکو را لغو کرد.

 

 

کودتا در عراق علیه سرهنگ عبدالسلام عارف

60 سال پیش در چنین روزی، هشتم فوریه سال ۱۹۶۳ میلادی سرهنگ «عبدالسلام عارف»، در یک کودتای خونین با همراهی افسران حزب بعث عراق، زمام امور این کشور را در دست گرفت.

وی با کمک نیروی هوایی عراق، کاخ وزارت دفاع، محل اقامت عبدالکریم قاسم، رئیس جمهوری وقت عراق را بمباران و وی را دستگیر و تیرباران کرد و خود را رئیس جمهور عراق خواند. شایان ذکر است که عبدالکریم قاسم نیز در سال ۱۹۵۸ پس از کودتایی خونین علیه ملک فیصل، آخرین پادشاه عراق و کشتن تعدادی از اعضای خانواده سلطنتی و وابستگان آن‌ها به قدرت رسیده بود. عبدالسلام عارف در سال ۱۹۶۶ میلادی، در یک سانحه مشکوک هوایی کشته شد و برادرش عبدالرحمن عارف به جانشینی او رسید.

 

 

بیعت همافران با امام خمینی (ره) و روز نیروی هوایی

44 سال پیش در چنین روزی، نوزدهم بهمن سال ۱۳۵۷ هجری شمسی وفاداری مردم و ارتش ایران به انقلاب اسلامی و رهبر آن به نحو بارزی به نمایش گذاشته شد.

در این روز، از یک طرف، میلیون‌ها تن از مردم ایران در پاسخ به فراخوان امام خمینی (ره) مبنی بر حمایت از دولت موقت انقلاب، راهپیمایی‌های بزرگی در شهر‌های مختلف ایران برپا کردند و بر ادامه مبارزه تا سقوط رژیم شاه تاکید کردند. ازطرف دیگر گروه کثیری از همافران و پرسنل نیروی هوایی با لباس و آرایش نظامی به حضور حضرت امام خمینی (ره) رسیدند و همبستگی خود را با انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) اعلام کردند. ایشان در این دیدار خطاب به همافران فرمودند: «شما تا حالا در اطاعت طاغوت بودید، از امروز به قرآن پیوستید، قرآن حافظ شما است و امیدوارم با کمک شما بتوانیم در ایران حکومت عدل اسلامی را برقرار کنیم.» این دیدار تاریخی بیانگر حضور گسترده نیرو‌های انقلابی و طرفدار اسلام در ارتش بود. به همین دلیل بیعت پرسنل نیروی هوایی با امام خمینی (ره) باعث خشم و وحشت رژیم شاه شد. گفتنی است پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل اهمیت دیدار پرسنل نیروی هوایی و همافران با امام خمینی (ره) در آستانه پیروزی انقلاب، روز نوزدهم بهمن ماه، به نام «روز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» نامگذاری شد.

 

 

درگذشت پتر کروپوتکین، فیلسوف و جغرافیدان روسی

102  سال پیش، در روز هشتم فوریه سال ۱۹۲۱ میلادی «پتر کروپوتکین» (Peter Kropotkin) فیلسوف و جغرافیدان روسی درگذشت.

وی در سال ۱۸۴۲ در یک خانواده اشرافی در مسکو متولد شد. کروپوتکین در جوانی به ارتش پیوست، اما پس از مدتی استعفا داد و به تحصیل در دانشگاه سن پترزبورگ پرداخت. او بررسی‌های دقیق جغرافیایی در سیبری در شمال روسیه و همچنین فنلاند و سوئد انجام داد و همزمان به مطالعه آثار نویسندگان آنارشیست پرداخت. این انقلابی روسی در کشورش در سال ۱۸۷۴ به اتهام فعالیت‌های ضد حکومت دستگیر و زندانی شد، اما دو سال بعد فرار کرد و به اروپا رفت. وی طی حدود چهل سال زندگی در فرانسه و انگلیس، همچنان عقاید آنارشیستی و سوسیالیستی خود را تبلیغ می‌کرد و در فرانسه، سه سال به زندان افتاد. کروپوتکین پس از پیروزی انقلاب ۱۹۱۷ در روسیه، به کشورش بازگشت و با استقبال روبرو شد، اما روی کار آمدن کمونیست‌ها و استبداد آن‌ها، او را ناامید کرد، زیرا کروپوتکین به وجود دولت اعتقادی نداشت و تصور می‌کرد با همکاری جمعی می‌توان جامعه را اداره کرد. کروپوتکین خوشبینانه معتقد به توزیع رایگان کالا و خدمات بین مردم و برداشت آزادانه آن‌ها از منابع مشترک مالی به جای دستمزد بود. از کتاب‌های این فیلسوف روسی می‌توان به «غلبه بر نان»، «در زندان‌های روسیه و فرانسه» و «یاری به یکدیگر» را نام برد.