تقویم تاریخ؛ از واقعه حره تا برگزاری کنفرانس پوتسدام

واقعه حره 

1381 سال پیش در چنین روزی، بیست و هشتم ذیحجه سال 63 هجری قمری:

دو سال پس از قیام امام حسین (علیه السلام) در سال 61 ه. ق، واقعه «حره» (Harreh) به وقوع پیوست. در این سال مردم مدینه که از ظلم و فساد یزید پسر معاویه به تنگ آمده بودند، مروان، حاکم دست نشانده او را از شهر مدینه بیرون راندند. پس از این واقعه، یزید مامور خونریز و ستمکار خود به نام مسلم بن عقبه را با لشکری بسیار به سوی شهر مدینه فرستاد و او به کشتار وسیع مردم این شهر و غارت اموال آنها پرداخت. این کشتار در تاریخ صدر اسلام بی سابقه بود و بنا به گفته برخی از مورخین در واقعه حره، بیش از ده هزار نفر کشته شدند. شایان ذکراست که مدت حکومت یزید بن معاویه سه سال و نیم طول کشید و او در این مدت از هیچ ظلم و ستمی نسبت به مردم فروگذاری نکرد. یزید در اولین سال سلطنتش، حسین بن علی (علیه السلام)، نواده پاک رسول گرامی اسلام (ص) و 72 نفر از یارانش را به شهادت رساند. در سال دوم به کشتار مردم مدینه پرداخت و در سال سوم به شهر مکه حمله کرد.

 

 

درگذشت آدام اسمیت، فیلسوف و اقتصاد دان اسکاتلندی

233 سال پیش درچنین روزی، هفدهم ژوئیه سال 1790 میلادی:

«آدام اسمیت» (Adam Smith) فیلسوف و اقتصاددان اسکاتلندی درگذشت. وی درسال 1723 میلادی در اسکاتلند متولد شد و پس از تحصیلات مقدماتی ، در دو دانشگاه گلاسکو و آکسفورد ادامه تحصیل داد و سپس استاد دانشگاه گلاسکو شد . او ضمن تدریس فلسفه ، به مطالعات اقتصادی نیز می پرداخت تا اینکه کتاب «تحقیق درباره ماهیت و علل ثروت ملل» را تدوین کرد و به شهرت جهانی رسید. آدام اسمیت را پدر علم اقتصاد نوین لقب داده اند. دیدگاههای آدام اسمیت بر مبنای آزادی اقتصادی ، انگیزه نفع شخصی و تقسیم و تخصیص کار، استوار است.

 

 

وفات حکیم ملاهادی سبزواری از علما و فلاسفه بزرگ مسلمان

155 سال پیش در چنین روزی، بیست و هشتم ذیحجه سال 1289 هجری قمری:

حکیم «ملا هادی سبزواری»، از علما و فلاسفه بزرگ قرن سیزدهم هجری قمری، وفات یافت. وی در سال 1212 هجری قمری به دنیا آمد و عمر پربرکتش را در نهایت عزت نفس و زهد و تقوا سپری کرد . آثاری که از حکیم سبزواری برجای مانده است، نشان می دهد که این عالم بزرگوار مسلمان علاوه برآنکه یک فیلسوف برجسته به شمار می رفت، در زمینه های فقه ، اصول فقه ، تفسیر ، منطق، ریاضیات ، ادبیات و علم طب نیز صاحب نظر بوده است. حکیم سبزواری علاوه بر مقام والای علمی، از طبعی روان و شاعرانه نیز بهره داشت . وی اشعار زیبایی سروده که حاوی نکات فلسفی و عرفانی ظریف و زیبا است. علامه اقبال لاهوری شاعر و فیلسوف پاکستانی، درباره شخصیت حکیم سبزواری می گوید: «ملا هادی سبزواری از بزرگترین متفکران ایران به شمار می رود و فلسفه او سخت با دین آمیخته است.» سبزواری حق را مبداء ثابت و موضوع همه حرکات می شمارد و از دیدگاه او همه موجودات جهان به کمال مطلق عشق می ورزند و به سوی غایت نهایی خود سیر می کنند . مهمترین اثری که موجب شهرت جهانی حکیم سبزواری شده ، کتاب «منظومه» او در زمینه منطق و حکمت است. همچنین کتب «اسرارالحکم» و «الجبر و الاختیار» از دیگر آثار مشهور و ارزشمند این فیلسوف فرزانه است.

 

 

تولد پروفسور روژه گارودی، فیلسوف مسلمان فرانسوی

110 سال پیش، در روز هفدهم ژوئیه سال 1913 میلادی:

پروفسور «روژه گارودی» ( Roger Garaudy ) فیلسوف و اندیشمند مسلمان فرانسوی ، درشهر مارسی متولد شد . وی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، وارد دانشگاه شد و در سه رشته فلسفه ، ادبیات و عرفان و فرهنگ و تمدن ، درجه دکترا گرفت . گارودی به دلیل مبارزه با فاشیسم هیتلری، درجریان اشغال فرانسه توسط آلمان، ازسال 1940 تا 1943 میلادی در اردوگاه اسرای جنگی آلمان زندانی شد . وی همچنین 36 سال عضو حزب کمونیست فرانسه بود و 25 سال در کمیته مرکزی این حزب عضویت داشت. مکاتب مادی کمونیسم و لیبرالیسم، گارودی را اقناع نکرد و وی سرانجام ، حقیقت را در اسلام یافت. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 ، تاثیر بسزایی در گرایش گارودی به اسلام داشت. ازطرف دیگر، آزاد اندیشی و شجاعت وی در افشای ماهیت و عملکرد صهیونیسم ، بارها برای این اندیشمند مسلمان ، مشکلاتی به بار آورد. انتشار کتاب «ماجرای اسرائیل، صهیونیسم سیاسی» ، موجب محاکمه وی شد و کتاب دیگرش تحت عنوان «اسطوره های بنیانگذار سیاست اسرائیل»، بار دیگر خشم صهیونیست ها را برانگیخت و گارودی بار دیگر به اتهام افشای حقیقت درمورد اغراق آمیز بودن کشتار شش میلیون یهودی به دست هیتلر، در فرانسه به محاکمه کشیده شد . این فیلسوف برجسته کتاب های زیادی نوشت که از آن جمله می توان به «سرگذشت قرن بیستم»، «آمریکا، پیشتاز انحطاط» و «وعده های اسلام» اشاره کرد. گارودی در ۱۳ ژوئن سال ۲۰۱۲ درگذشت.

 

 

درگذشت عماد الکتاب از خوشنویسان مشهور ایرانی

87 سال پیش در چنین روزی، بیست و ششم تیر سال 1315 هجری شمسی:

میرزا «محمدحسین سیفی قزوینی» ملقب به «عمادالکتاب» از خوشنویسان مشهور و استادان خط نستعلیق ایران ، درگذشت. او در جوانی علاوه بر کسب علوم رایج ، به فراگیری زبان عربی و فرانسه پرداخت. سیفی قزوینی سپس به کتابت شاهنامه فردوسی مشغول شد و آن را در مدت سه سال تمام کرد. از دیگر آثار او می توان به نگارش یک دوره رسم الخط اشاره کرد.

 

 

آغاز جنگ های داخلی اسپانیا

87 سال پیش در چنین روزی 17 ژوئیه سال 1936 میلادی:

جنگ های داخلی اسپانیا آغاز شد. سرمنشأ جنگ‏ های داخلی در اسپانیا را باید از زمانی دانست که آلْفونْسْ سیزدهم، پادشاه مستبد این کشور، تحت فشار جمهوری خواهان ، مجبور به استعفا شد و حکومت جمهوری در اسپانیا برقرار شد . اما چندی بعد، نظامیانِ این کشور به رهبری ژنرال فرانسیسکو فرانکو به بهانه نابسامانی‏ های سیاسی و اقتصادی ، با حمایت مالی و تسلیحاتی آلمان نازی و ایتالیای فاشیست ، به جنگ با جمهوری خواهان پرداختند و بدین ترتیب جنگ های داخلی اسپانیا از 17 ژوئیه 1936م آغاز شد. نیروهای فرانکو تا اواخر سال 1936م نیمی از خاک اسپانیا را به تصرف خود درآوردند و از اوایل سال 1937م به کمک آلمان و ایتالیا، حمله به مادرید ، پایتخت و ایالات شمالی اسپانیا را آغاز کردند. در این میان، جمهوری خواهان با وجود دریافت کمک از برخی کشورهای اروپایی ، نتوانستند در مقابل سلطنت طلبان مقاومت کنند و با ورود نیروهای داوطلب خارجی به اسپانیا، جنگ داخلی این کشور عملاً به یک رویارویی بین المللی تبدیل شد. از سال 1938م، با افزایش کمک‏های آلمان و ایتالیا به ارتش فرانکو و قطع کمک شوروی به حکومت جمهوری اسپانیا ، شهرهای بزرگ اسپانیا یکی پس از دیگری سقوط کرد و با سقوط مادرید ، آخرین پایگاه حکومت جمهوری خواهان در 28 مارس 1939م ، عمر حکومت جمهوری در اسپانیا نیز به پایان رسید. از این زمان، حکومتِ نظامی مستبد و سرکوب‏گرِانه سی و شش ساله فرانکو بر این کشور آغاز شد و او تا زمان مرگ در 20 نوامبر 1975 ، با مشت آهنین بر اسپانیا حکومت کرد.

 

 

برگزاری کنفرانس پوتسدام پس از جنگ جهانی دوم 

 78سال پیش در چنین روزی، هفدهم ژوئیه سال 1945 میلادی:

پس از پایان جنگ جهانی دوم، کنفرانس سران کشورهای انگلیس، آمریکا و شوروی، معروف به کنفرانس پوتسدام در شهری به همین نام در آلمان تشکیل شد. در این کنفرانس، موافقتنامه ای امضا شد که درآن اختیاراتی به شورای نظارت متفقین در جنگ جهانی دوم و فرماندهی نظامی سه کشور شرکت کننده در کنفرانس و همچنین فرانسه واگذار شد. براساس این اختیارات، هریک از این کشورها موظف به اداره امور مناطق تحت اشغال خود در آلمان بودند. همچنین لغو قدرت سیاسی و نظامی آلمان و نظارت بر اقتصاد این کشور، از دیگر موارد این موافقتنامه بود. اما اختلاف میان شوروی و دول غربی، مانع اجرای کامل موافقتنامه پوتسدام شد.

 

 

به قدرت رسیدن حزب بعث در عراق

55 سال پیش در چنین روزی، هفدهم ژوئیه سال 1968 میلادی:

حزب بعث عراق با کودتایی به رهبری «احمد حسن البکر»، قدرت را دراین کشور به دست گرفت و عبدالرحمان عارف رئیس جمهوری عراق را برکنار کرد . پس از به قدرت رسیدن حزب بعث ، صدام حسین به عنوان مرد شماره دو این حزب ، کشتار مخالفین را آغاز کرد و کردهای مخالف، ملی گرایان، شیعیان و حتی کمونیست های متحد حزب بعث ، مورد تهاجم وحشیانه نیروهای امنیتی و نظامی این رژیم قرار گرفتند. در سال 1979 میلادی، احمد حسن البکر دراثر فشارهای صدام حسین ، کنار رفت و صدام پس از به دست گرفتن قدرت ، تصفیه وسیع و حذف رقبای خود در داخل حزب بعث عراق را آغاز کرد . صدام با استفاده از نهادهای مختلف چون کمیته های حزبی ، سازمانهای متعدد امنیتی و ارتش ، در داخل عراق اختناق شدیدی برقرار کرد و دو جنگ بزرگ به همسایگان عراق یعنی ایران و کویت، تحمیل کرد که تلفات و خسارات فراوانی برای مردم منطقه، به ویژه مردم عراق، به بار آورد . این دو جنگ ، زمینه را برای حضور قدرت های بیگانه در منطقه خلیج فارس فراهم کرد. سرانجام رژیم بعثی عراق به رهبری صدام ، به دنبال تهاجم آمریکا و انگلیس به عراق در آوریل سال 2003 ، سرنگون شد.

 

 

 کودتای داودخان علیه ظاهر شاه در افغانستان

50 سال پیش در چنین روزی 17 ژوئیه سال 1973 میلادی:

"داودخان" علیه "ظاهر شاه" در افغانستان کودتا کرد و با اعلام رژیم جمهوری ، به نظام پادشاهی در این کشور پایان داد. محمد داودخان ، داماد ظاهر شاه ، پادشاه افغانستان بود. وی با نزدیکی به شوروی موفق شده بود به نخست‏ وزیری افغانستان دست یابد. در دوره زمام‏داری داود، سیاست ، ارتش و نظام اجتماعی افغانستان زیر نفوذ و سلطه شوروی قرار گرفت . ظاهر شاه که از قدرت گرفتن سریع داود در افغانستان می‏ هراسید ، در هفتم مارس 1963م وی را برکنار کرد . بدین ترتیب پس از ده سال حکومت ، داود یک دوره ده ساله انزوا و خانه‏ نشینی را آغاز کرد. در این مدت ، چندین دولت بر کابل حکومت کردند اما سرانجام روس ‏ها داود را به سایرین ترجیح دادند و زمینه‏ کودتای او را علیه ظاهرشاه فراهم آوردند . از این‏رو، در 16 ژوئیه 1973م زمانی که ظاهر شاه در جریان یک سفرعازم رُم شده بود ، داودخان کودتا کرد و هنوز ظاهر شاه باز نگشته بود که پایان حکومت شاهنشاهی و آغاز حکومت جمهوری را اعلام کرد. طی حکومت پنج ساله داودخان بر افغانستان ، بیشترین سرمایه‏ های اقتصادی ملت افغانستان توسط شوروی به تاراج رفت و زمینه دخالت و حضور بیشتر روس ‏ها در افغانستان فراهم آمد. با این حال محمد داود در سال‏ های آخر ریاست جمهوری خود، از منافع یک جانبه روسیه در روابط با افغانستان گلایه ‏مند شد. به همین دلیل به غرب گرایش یافت و تلاش کرد روابط افغانستان با غرب را توسعه دهد. این مسئله، مقدمه ‏ای شد تا در روز بیست و هفتم آوریل 1978م کودتایی علیه داودخان با حمایت روس‏ ها انجام شد و با قتل داود ، یک مهره دیگر روسها با نام نورمحمد ترکی ، به عنوان نخستین رئیس جمهوری کمونیست افغانستان، قدرت را به دست گیرد.

 

 

آغاز به کار اولین دوره شورای نگهبان قانون اساسی

43 سال پیش در چنین روزی، 26 تیر 1359 شمسی:

 اولین دوره شورای نگهبان قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران شروع به کار کرد.

به موجب اصل نود و یکم قانون اساسی جدید جمهوری اسلامی ایران و به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرتِ مصوبات مجلس شورای اسلامی با آن‏ها، شورایی به نام شورای نگهبان تشکیل شد و اولین دوره این شورای پس از انتخاب حقوقدانان این شورا توسط مجلس شورای اسلامی و تکمیل اعضا، در بیست و ششم تیرماه 1359ش شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد.. در این شورا، شش فقیه عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز، منتخب از جانب رهبر نظام جمهوری اسلامی و شش حقوق‏دان مسلمان که به وسیله قوه قضاییه به مجلس معرفی شده و با رای مجلس انتخاب می‏گردند، عضویت دارند. مهم‏ترین وظیفه شورای نگهبان عبارتند از: تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلامی و قانون اساسی، تفسیر قانون اساسی و نظارت بر انتخابات بر این اساسی.

 

 

قطع روابط سیاسی فرانسه با ایران

36 سال پیش در چنین روزی 26 تیر سال 1366 هجری شمسی:

روابط سیاسی فرانسه با ایران در جریان جنگ تحمیلی رژیم صدام علیه جمهوری اسلامی ایران قطع شد. دولت فرانسه از آغاز تهاجم ارتش صدام به ایران ، حمایت وسیع و همه‏ جانبه ای از عراق به عمل آورد و در طول جنگ، این حمایت گسترده تر شد . فرانسه با تحویل تسلیحات پیشرفته‏ ای چون هواپیماهای سوپر اتانداردْ و هلی‏کوپترهای سوپرفرلون مجهز به موشک ‏های اگزوسه به عراق ، باعث ترغیب عراق برای حمله به کشتی‏ های ایران شد . رژیم عراق با استفاده از این هواپیماها و هلی‏کوپترها، از سال 1363 جنگ نفتکش‏ ها را با شدت و گسترش بیشتری از سر گرفت . در سال‏ های 1364-65، فرانسه حدود پنج میلیارد دلار وام دیگر در اختیار صدام گذاشت و به این ترتیب به بزرگترین شریک اروپایی عراق تبدیل شد. همزمان با این اقدامات، پاریس از پرداخت بدهی یک میلیارد دلاری خود به ایران امتناع کرد . سیاست‏ های خصمانه فرانسه در دوران جنگ تحمیلی در قبال جمهوری اسلامی ایران همچنان ادامه داشت تا سرانجام در 26 تیر 1366 برابر با هفدهم ژوئیه 1987، فرانسه به طور یک‏جانبه ، روابط سیاسی خود را با جمهوری اسلامی ایران قطع کرد.