تقویم تاریخ؛ از روز جهانی مسجد تا روز بزرگداشت علامه مجلسی

سالروز نبرد تاریخی چالدران

508 سال پیش در چنین روزی، سی ام مرداد سال 893 هجری شمسی:

نبرد تاریخی چالدران (Chaldoran)، که از بزرگترین جنگ های تاریخ ایران و عثمانی است، در دشتی به همین نام بین تبریز و خوی - در شمال غربی ایران - درگرفت. این جنگ میان سپاه شاه اسماعیل صفوی و قوای سلطان سلیم عثمانی روی داد و با وجود رشادت های نیروهای ایرانی، ارتش عثمانی به دلیل برتری تسلیحاتی پیروز شد.

 

 

تولد آگوستین کوشی، ریاضیدان معروف فرانسوی

234 سال پیش درنین روزی 21 اوت سال 1789 میلادی: "آگوستین کوشی"(Augustin-Louis Cauchy ) ریاضی‌دان معروف فرانسوی متولد شد. او زمانی به دنیا آمد که فرانسه درگیر انقلاب بود به همین دلیل خانواده کوشی به روستایى در توابع پاریس رفتند و آگوستین تحت تعلیم پدر، تحصیلات خود را فرا گرفت. وی از کودکی دارای استعدادی خارق‌‎العاده در زمینه ریاضی بود. طولی نکشید که در 15 سالگی جایزه بزرگ امپراتور را در ادبیات قدیم بُرد و در 18 سالگی از مدرسه پلی‌تکنیک با مقام اول فارغ التحصیل شد. کوشی از آن پس به تحقیق و مطالعه در ریاضیات پرداخت و به نتایج مهمی دست یافت. در واقع، بیشتر کارهای کوشی در زمینه ریاضیات محض بود و در این راستا، تحقیقات موثری در همه رشته‌‎های ریاضی از جمله تئوری توابع، حساب‌‎های دیفرانسیل و اَنتِگرال و علم تحلیل ریاضی انجام داد. هم‌چنین ریاضیات جدید به علت دو ابداع مهم کوشی که هر یک از آن‌ها، خط سیر ریاضیات قرن نوزدهم را عوض کردند، مرهون تلاش‌‎های اوست. کوشی برخلاف فردریک گائوس ریاضی‌دان شهیر آلمانی هم عصر خویش که اکتشافات خود را پنهان می‎‌کرد، تمام اکتشافات خود را به آکادمی می‎‌فرستاد و با قدرتی که در تعلیم عَمَلی داشته است توانست به واقعْ دقت و صحت را بر آنالیز ریاضی تحمیل کند. او کسی بود که موفق شد اکتشافات گائوس را دو مرتبه کشف نماید. روش فکری کوشی در اکتشاف بدایع، بی‌ نظیر بود

 

 

روز جهانی مسجد

بیست و یکم اوت روز جهانی  مسجد است. از سال 1382 شمسی(2003)، به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران و با تصویب وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در اجلاس تهران، هفته جهانی مسجد از سی ‌ام مرداد ماه برابر با 21 اوت همزمان با سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل، برگزار می‌‌شود. در این اجلاس از کشورهای عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آنها به عنوان اماکن مقدسه، در احیاء و تجلیل از این روز تلاش کنند. ارایه الگوی مناسب برای بزرگداشت هفته مسجد، تبیین مطالبات و نیازهای مساجد، بررسی وضعیت گذشته و حال مساجد، بررسی نقش مساجد در تعامل بین دین و دولت و معرفی و قدردانی از ائمه جماعات موفق از جمله موضوعاتی است که در این هفته مطرح می‌‎گردد. تبیین قداست و عظمت مسجد، تکریم نیروهای فعال در مساجد، توجه به عمران و آبادانی معنوی و فیزیکی مساجد، تلاش برای بهبود محتوای برنام‎‌ه ای فرهنگی مساجد و ایجاد هماهنگی بین متولیان این اماکن شریف نیز باید در این هفته مورد توجه قرار گیرند.

 

 

به قتل رسیدن لئون تروتسکی، یار و همرزم لنین

83 سال پیش در چنین روزی 21 اوت سال 1940 میلادی: "لئون تروتسکی"(Leon Trotsky) یار و هم‌رزم لنین و سیاست‌مدار مشهور شوروی سابق به قتل رسید. لئون تروتِسْکی از رهبران شاخص بلشویک و از یاران نزدیک لنین در جریان انقلاب کمونیستی روسیه در سال 1917 بود. او در نهم آوریل 1879میلادی در اوکراین در جنوب غربی روسیه به دنیا آمد. وی در سال 1902میلادی در لندن با لنین آشنا شد و پس از گرایش به مارکْسیسم، در سایر مراحل اقدامات لنین، یار و هم‌رزم او بود. تروتسکی پس از پیروزی انقلاب کمونیستی به مدارج بالایى رسید و ارتش سرخ شوروی را ایجاد کرد. او با سازماندهی این ارتش، بالاترین نقش را در تثبیت پیروزی انقلاب روسیه پس از رهبری لنین بر عهده داشت. هدف وی از تشکیل ارتش سرخ شوروی که در آغاز، یک نیروی غیر منظم از داوطلبان بلشویک بود. ایجاد یک نیروی مستقل از ارتش تزاری برای مقابله با قیام احتمالی بعضی از فرماندهان و واحدهای ارتش تزاری در برابر رژیم جدید بود. تروتسکی مبتکر نظریه "انقلاب مداوم" است و بر این اساس، معتقد به صدور انقلاب مارکسیستی شوروی به خارج از روسیه بود و تقویت حرکت‌‎های انقلابی را در سراسر جهان از طرف دولت شوروی ضروری می‌‎دانست. در این راستا، شهرت تروتسکی در تاریخ سیاسی شوروی سابق به خاطر اختلافات ایدئولوژیکی وی با استالین است. تروتسکی پس از مرگ لنین، رهبری جناح مخالف استالین را در درون حزب کمونیست بر عهده گرفت و طرفداران او از تندروترین مارکسیست‌‎ها به شمار می‎‌رفتند. تروتسکی و استالین که هر دو از همرزمان لنین و از مهم‌ترین چهره‌‎ های انقلاب روسیه بودند، پس از مدتی چنان دشمن یک‌دیگر شدند که تروتسکیسم و استالینیسم، دو واژه کاملا متضاد شده بود. تروتسکی در سال 1927، قبل از اجرای برنامه 5 ساله اقتصادی استالین، همراه با 75 نفر از اعضای مؤثر و بلندپایه حزب کمونیست، از کمیته مرکزی و سپس از عضویت در این حزب اخراج شد و به جمهوری قزاقستان تبعید گردید. تروتسکی در سال 1937 به رهبری شبکه توطئه علیه استالین متهم گشت و پس از محاکمه، به طور غیابی به مرگ محکوم شد. تروتسکی در همین سال به مکزیک رفت تا این‌که در 21 اوت 1940میلادی در آن کشور توسط یکی ازعوامل استالین با ضربات تبر در 61 سالگی به قتل رسید.

 

 

تشکیل کنفرانس دمبارتن اوکس

 79 سال پیش در چنین روزی 21 اوت سال 1944 میلادی:

کنفرانس "دِمْبارْتِنْ اوکْسْ"(Dumbarton Oaks Conference)، که زمینه ساز تشکیل سازمان ملل متحد بود، تشکیل شد. با آشکار شدن نشانه‌های پیروزی متفقین و شکست متحدین در جریان جنگ جهانی دوم، کنفرانس‌های متعددی با حضور سران کشورهای پیروز برای بررسی اوضاع نظامی و آینده سیاسی جهان برگزار گردید که یکی از این نشست‌ها، کنفرانس دمْبارتن اوکْسْ بود که در 21 اوت 1944م با حضور سران امریکا، شوروی، چین و انگلستان در ایالت کلمبیای امریکا آغاز به کار کرد. هدف از برپایی این کنفرانس، مذاکره پیرامون تأسیس یک سازمان بین‌المللی بود که بتواند راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات پس از جنگ ارائه دهد. در این جلسات در خصوص اساسنامه سازمان ملل متحد، مذاکراتی انجام گرفت و طرح مقدماتی منشور که بعداً منشور ملل متحد نامیده شد، تهیه گردید. با این حال، سازمان ملل متحد گرچه ناکارآمدی و عدم توانایی جامعه ملل را به چالش کشانید و در حقیقت، اجماع بین‌المللی برای پیشگیری از جنگ را به دنبال داشت، اما در مقام عمل، از ایفای نقش واقعی خود دور مانده و با ارائه حق وتو به کشورهای بزرگ، کارایی و استقلال عمل خود را زیر سؤال برده است.

 

 

تشکیل سازمان سنتو

64 سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم اوت سال 1959 میلادی: 

سازمان پیمان مرکزی موسوم به «سنتو» (CENTO)، با شرکت ایران، ترکیه ، پاکستان و انگلیس در آنکارا تشکیل و جایگزین پیمان بغداد شد. اگرچه آمریکا رسماً عضو پیمان سنتو نبود و به عنوان ناظر در جلسات آن شرکت می کرد، اما عملاً در تمامی تصمیمات این پیمان دخالت و نقش موثر داشت. در واقع پیمان سنتو حلقه مرکزی سیستم نظامی غرب علیه شوروی سابق بود و پیمان های ناتو در غرب و سیتو در شرق را به یکدیگر متصل می کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و خروج ایران از پیمان سنتو در سال 1979 میلادی، این سازمان منحل شد.

 

 

تظاهرات سیاهپوستان آلاباما برای حق رأی

58 سال پیش در چنین روزی 21 اوت سال 1965 میلادی: تظاهرات سیاهپوستان "آلاباما" برای اجرای قانون حق رأی آغاز شد. این تظاهرات موجب تحرک بیشتر جنبش حقوق مدنی آمریکا شد. این جنبش از سال ۱۹۵۵ با هدف کسب برابری میان سیاهپوستان و سفید پوستان در ایالات متحده آمریکا شکل گرفت و در سال ۱۹۶۸ با تصویب قانون مدنی به سرانجام رسید.در این دوره، مبارزات بدون خشونت و نافرمانی‌های مدنی باعث ایجاد بحران‌های متعدد مابین فعالان و دولت محلی، ایالتی و فدرال در ایالات متحده آمریکا شد که دولت، جامعه و اصناف را وادار به جبهه گیری در برابر بی عدالتی هایی که سیاهپوستان آمریکایی با آن مواجه بودند می نمود.

 

 

به آتش کشیده شدن مسجد الاقصی

54 سال پیش، در روز بیست و یکم اوت سال 1969 میلادی:

مسجدالاقصی قبله اول مسلمانان جهان، توسط صهیونیست ها به آتش کشیده شد. در اثر این آتش سوزی، به این مکان مقدس و تاریخی، آسیب های فراوان وارد شد. رژیم صهیونیستی آتش سوزی مسجد الاقصی را به یک جهانگرد استرالیایی نسبت داد و وی را دستگیر کرد. اما یک دادگاه نمایشی در تل آویو، این صهیونیست را بیمار روانی خواند و او را آزاد کرد. درعین حال، مردم در کشورهای اسلامی - بدون توجه به تبلیغات رژیم اشغالگر قدس و حامیان غربی آن، تظاهرات گسترده ای علیه این رژیم برپا کردند. علاوه بر این، آتش زدن مسجدالاقصی توسط صهیونیست ها موجب شد دولت های اسلامی برای مقابله با خطرهایی که جهان اسلام و مقدسات اسلامی را تهدید می کند، «سازمان کنفرانس اسلامی» را تشکیل دهند.

 

 

استقلال لتونی از اتحاد جماهیر شوروی

32 سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم اوت سال 1991 میلادی:

کشور "لتونی" از اتحاد جماهیر شوروی سابق استقلال یافت.لاتویا که به نام فرانسوی آن، در ایران، لتونی خوانده می‌ شد، یکی از سه جمهوری ساحلی دریای بالتیک است که بین دو کشور لیتوانی و استونی و در مشرق اروپا قرار گرفته است. مساحت این کشور 64/610 کیلومتر مربع و جمعیت آن نزدیک به 2/5 میلیون نفر می‌باشد. پایتخت لتونی ریگا و از شهرهای مهم آن دائوگاوپیلس، لیپایا و یلگاوا قابل ذکرند. حدود 40 درصد مردم لتونی پیرو مذهب مسیحیت و عمدتاً پروتستان هستند. ساکنین لتونی از ملیت‌ های مختلف روسی، اوکراینی، لهستانی، لیتوانیایى و اکثریت لتونیایى هستند. زبان رسمی این کشور لتونیایى است. واحد پول لتونی لاتس می ‌باشد. که بعد از پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا، در 30 آوریل 2004، یورو به عنوان پول واحد اروپائی، جای‌گزین آن خواهد شد. نظام سیاسی حاکم بر لتونی جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون‌گزاری است. کشور لتونی در شرق اروپا و در غرب روسیه قرار دارد. نخستین ساکنان این منطقه را، اقوامِ شکارچی و ماهیگیر تشکیل می‌ دادند که در هزاره‌ های قبل از میلاد مسیح(ع) وارد این سرزمین شده بودند. قرون بعد از میلاد، تحت حاکمیت سوئد، روسیه و بعداً آلمان قرار گرفت که آیین مسیحیت نیز توسط آلمان ‌ها، در این منطقه، جای‌گزین شد. در قرون اخیر، لهستان، سوئد و سرانجام روس ‌ها بر این ناحیه تسلط یافتند که تا اوائل قرن بیستم ادامه داشت. بعد از انقلاب بلشویکی در 1917، لتونی نیز در 18 نوامبر همین سال، استقلال خود را اعلام کرد که در سال 1920م از طرف شوروی به رسمیت شناخته شد. اما در سال 1940م، کشورهای منطقه بالتیک و از جمله لتونی به اشغال کمونیست‌ ها درآمدند که تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991م ادامه داشت. در این زمان، لتونی نیز همگام با کشورهای منطقه، خواهان استقلال گردید و در نهایت در 21 اوت 1991م استقلال خود را اعلام نم

 

 

روز بزرگداشت علامه مجلسی

در تقویم ایرانی، روز سی ام مرداد:

به نام روز بزرگداشت دانشمند شهیر ایرانی علامه محمدباقر مجلسی صاحب کتاب عظیم بحارالانوار نامگذاری شده است. پدر علامه محمدباقر مجلسی، محمدتقی مجلسی از شاگردان بزرگ شیخ بهایی بود و در علوم اسلامی از سرآمدان روزگار خود به شمار می‌ رفت. علامه محمدباقر مجلسی درس و بحث را از چهار سالگی نزد پدر آغاز کرد و نبوغ سرشار او به حدی بود که در چهارده سالگی از فیلسوف و دانشمند بزرگ اسلام، ملا صدرای شیرازی، اجازه روایت احادیث پیامبر و امامان معصوم گرفت. شاگردان بی‌شماری از مکتب درس علامه محمدباقر مجلسی استفاده کردند. علامه مجلسی در این حال با خود چنین اندیشید که باید گوهرهای گران بهای اهل‌ بیت را که جمع ‌آوری کرده است در قالبی زیبا به نام بحارالانوار بگنجاند تا نه تنها طلاب، بلکه تمام علاقه‌ مندان بتوانند به سوی قبله دل‌ ها یعنی کلام اهل‌ بیت هدایت شوند. از این روی دست به کاری عظیم زد و شروع به نگارش این دایرةالمعارف بزرگ تشیع نمود. کتاب عظیم "بحارالانوار" حاوی احادیث ارزشمند اهل‌ بیت(ع) در یکصد و ده جلد بزرگ‌ترین و ماندگارترین اثر این محدث کبیر شیعه به شمار می‌ رود. همچنین حقُّ الیقین، عین الحیاة، مشکوةُ الانوار به فارسی و شرح اربعین، مِراةُ العُقول و رسالةٌ فی الاوزان به عربی از دیگر آثار این علامه سترگ می ‌باشند.