آیا امسال خطر خشکسالی در کشور کاهش می‌یابد؟

به گزارش خودکارنیوز ، پیش‌بینی‌های اخیر از سوی بسیاری از مراجع و کانال‌های هواشناسی نشان می‌دهد که میانگین بارندگی در سال آبی پیش‌رو در قیاس با سال قبل وضعیت بهتری دارد. چنانچه آمار هم نشان می‌دهد این میزان نسبت به سال قبل بیشتر شده، اما باید در نظر داشت که این نسبت برای همه جا یکسان نیست و این موضوع دقیقا همان چیزی است که نشان می‌دهد سایه خشکسالی و کمبود منابع آب در ایران همچنان جدی است.

میزان بارندگی از ابتدای سال آبی تاکنون چه میزان بوده؟

سال آبی یک دوره یکساله از ابتدای مهر تا پایان شهریور سال آینده است. بنابراین میانگین بارندگی در این دوره می‌تواند بازگو کننده شرایط خشکسالی و ترسالی باشد. بنابر اطلاعات به دست آمده از سوی دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، میزان بارندگی ثبت شده تا ۷ مهرماه تنها ۰.۳ میلیمتر بوده که نسبت به سال قبل که رقمی برابر با ۱ میلیمتر بوده، کاهش ۵۷درصدی را نشان می‌دهد. اما این رقم تا یک هفته بعد یعنی ۱۶ مهر، وضعیت را به میزان زیادی دگرگون کرد. وقوع بارش در برخی مناطق این روند را تغییر داد و وضعیت اندکی بهبود یافت. با این‌وجود هنوز نامتوازنی بارش‌ها اجازه بهره‌مندی همه کشور از این موهبت را نداده است.

البته پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که کشورمان با پدیده آب‌وهوایی معروف به «ال‌نینو» روبه‌رو خواهد شد و این پ می‌تواند در پرآبی مؤثر باشد. بر اساس اعلام تازه دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، از ابتدای سال آبی جدید (ابتدای مهر ۱۴۰۲) تا روز ۲۲ مهر ۶ میلیمتر بارندگی در سطح کشور ثبت شده است. این میزان در مقایسه با میانگین مقدار بارش متوسط درازمدت(۵۵ساله(که ۴.۴ میلیمتر بارش ثبت شده است، افزایش ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد. میزان بارش‌های هفته سوم سال آبی جدید در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته که ۱.۳ میلیمتر بارندگی داشته‌ایم، افزایش ۳۶۷ درصدی دارد.

پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که در سال جاری ایران با پدیده آب‌وهوایی معروف به «ال‌نینو» روبه‌رو خواهد شد و این می‌تواند در پرآبی مؤثر باشد

آیا این افزایش نشان از یک سال خوب آبی دارد؟

هرچند وضعیت بارندگی در ابتدای سال جدید آبی نشان می‌دهد که احتمالا این سال می‌تواند بهتر از سال‌های قبل باشد، اما باید در نظر داشت که تمام این موارد در دسته احتمالات قرار دارد و هیچ چیزی قطعیت ندارد. به عبارتی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت نسبت به سال قبل بهتر است اما در همین پیش‌بینی‌ها انجام شده و میزان بارندگی صورت گرفته در کشور هم باید نکات بسیار زیادی را لحاظ کرد.

این ملاحظات درست زمانی‌که با اطلاعات به دست آمده از شرکت مدیریت منابع آب ایران در ارتباط گذاشته شود، نکات بسیار مهمی نمایان می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد از ۳۱ استان کشور در سال آبی جدید ۱۰ استان هیچ میزانی از بارش را دریافت نکرده‌اند. ۹ استان کمتر از ۵ میلیمتر بارش دریافت کرده‌اند که به‌طور میانگین ۲.۳۹ میلیمتر بارش برای ۹ استان بوده است. ۳ استان هم بین ۵ تا ۱۰ میلیمتر بارندگی داشتند. ۴ استان بین ۱۰ تا ۲۰ میلیمتر بارندگی داشتند و تنها ۵ استان بین ۲۰ تا ۸۸.۵ میلیمتر بارش داشته‌اند. نکته قابل توجه اینجاست که استان «مازندران» با ۸۸.۹ میلیمتر رکورد بارندگی را داشته و بعد از آن استان «گیلان» با ۸۸.۶ میلیمتر و سپس استان «گلستان» با ۶۱.۹ میلیمتر، «اردبیل» با ۳۶.۴ و «خراسان شمالی» با ۲۳.۶ میلیمتر بیشترین بارندگی را داشته‌اند. بدین ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که تنها ۵ استان نیمه شمالی کشور بیش از ۵۱ درصد از بارش‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. ۲۷ درصد از کشور(۱۰ استان) هیچ بارشی دریافت نکرده، ۹ استان تنها ۲ درصد، ۴ استان ۱۳.۱۴ درصد و ۳ استان هم ۶.۸ درصد از بارش‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

از این آمار و ارقام باید این‌گونه نتیجه گرفت که اگرچه میانگین بارندگی در سال جدید آبی تاکنون نسبت به سال قبل افزایش بسیار زیادی داشته، اما بیش از ۵۱ درصد از این بارش‌ها تنها در نیمه شمالی کشور و برای ۵ استان بوده است.

اگرچه میانگین بارندگی در سال جدید آبی تاکنون نسبت به سال قبل افزایش بسیار زیادی داشته، اما بیش از ۵۱ درصد از این بارش‌ها تنها در نیمه شمالی کشور و برای ۵ استان بوده است.

وضعیت سدهای کشور چگونه است؟

چنین وضعیتی در رابطه با سدهای کشور هم صادق است. چنانچه از اطلاعات منتشر شده از سوی دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور بر می‌آید، وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد که در بیش از ۴۰ سد در ۱۶ استان کشور، بین منفی ۲۵ تا مثبت ۲۵ درصد از مخزن سدها پر شده و این آمار در قیاس با زمان مشابه در سال قبل حتی وضعیت بدتری را هم نشان می‌دهد. بنابر آمار، ۳۴.۲۲۵ درصد از سدهای این گروه در قیاس با سال قبل طراز منفی دارند.

درصد پرشدگی سدهای کشور در ۱۱ استان هم نشان می‌دهد که ۱۶ سد در این استان‌ها(یعنی کل سدها در این ۱۱ استان) بین -۲۵ تا -۷۵ درصد طراز منفی مخزن دارند.

جدول ذیل اطلاعات مربوط به سدهای کشور و میزان پرشدگی آن‌ها را نشان می‌دهد.

بسیاری از مناطق کشور به لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی ندارند و هم به لحاظ میزان پرشدگی مخازن از وضعیت خوبی برخوردار نیستند

چنانچه مشخص است با وجود اعلام پیش‌بینی‌های فرانرمالی برای کشور و بارندگی نسبتا خوب، نمی‌توان اعداد و ارقام و واقعیت را نادیده گرفت. آنچنان که مشخص است بسیاری از مناطق کشور هم به لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی ندارند و هم به لحاظ میزان پرشدگی مخازن از وضعیت خوبی برخوردار نیستند.

از این گذشته به هیچ وجه نمی‌توان گفت که حتی با وجود بارندگی‌های فرانرمال، سایه خشکسالی از کشور رخت بربسته است. چرا که دشت‌های کشور با فرونشست جدی روبرو هستند و اگر همه بارندگی‌ها و نزولات جوی حتی بدون استفاده راهی منابع آب زیرزمینی بشوند، بازهم خشکسالی در ایران همچنان وجود داشته و بارندگی‌هایی از این نوع تنها به سان مسکن‌های تصادفی هستند که برای اقلیم ایران کارایی دارند.

بنابراین با چند پیش‌بینی خوشبینانه نمی‌توان انتظار داشت که مشکلات آب و خشکسالی از کشور رخت بربسته است. علاوه براین کشورمان همچنان نیازمند مدیریت منابع آبی بر مبنای الگوی توسعه پایدار است.