تقویم تاریخ؛ از آغاز قیام مختار ثقفی تا برچیده شدن دیوار برلین

آغاز قیام مختار ثقفی 

1378 سال پیش، در روز چهاردهم ربیع الثانی سال 66 هجری قمری:

«مختار بن ابی عُبیده ثقفی» به خونخواهی امام حسین (ع)، نوه بزرگوار پیامبر اکرم ، قیام کرد . درسال 61 هجری قمری امام حسین (ع) همراه با یاران فداکارش در نبردی نابرابر توسط عاملان یزید بن معاویه به شهادت رسیدند. مختار قیام خود را از شهر کوفه آغاز کرد. قبل از او نیز گروه "توابین" قیام دیگری علیه حکومت اموی و به خونخواهی امام حسین (ع)، به پا کرده بودند. مختار در جریان قیام خود، نیروهای دولتی را شکست داد و سپس به انتقام گیری از قاتلان امام حسین (ع) پرداخت. مختار ثقفی حدود یک سال بر کوفه حکومت کرد و طی این مدت دامنه متصرفات خود را گسترش داد. اما سرانجام از سپاهیان مُصعب ابن زبیر شکست خورد و به شهادت رسید.

 

 

درگذشت الله وردیخان از سرداران دوره صفویه 

 421 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ربیع الثانی سال 1023 هجری قمری:

«الله وردیخان»، از سرداران دوره صفویه و از امرای کاردان عصر شاه عباس اول درگذشت. او از اهالی گرجستان بود و در جوانی به غلامی فروخته شد و سرانجام به خدمت شاه طهماسب صفوی درآمد. الله وردیخان در سال 1004 هجری قمری به سبب لیاقت و کفایتی که از خود در دربار صفوی نشان داد، به فرمان شاه عباس به امیرالامرایی حکومت فارس در جنوب ایران برگزیده شد. وی در اندک مدتی به سرداری سپاه قزلباش منصوب شد و خدمات زیادی به دولت صفویه کرد. الله وردیخان، اقدامات اجتماعی و رفاهی ارزنده ای انجام داده است که از آن میان می توان به بنای پل الله وردیخان یا سی وسه پل بر روی زاینده رود در اصفهان اشاره کرد که هنوز پس از قرن ها ، یکی از زیباترین آثار باستانی جهان است.

 

 

 تولد ایوان تورگنیف، رمان نویس مشهور روسی 

204 سال پیش در چنین روزی، نهم نوامبر سال 1818 میلادی:

 «ایوان تورگنیف» (Ivan Turgenev)، رمان نویس مشهور روسی متولد شد. او ضمن تحصیل در رشته زبان شناسی ، به فعالیت ادبی پرداخت و اولین اثرش به نام «کاج کهن» را منتشر کرد. در بیشتر آثار تورگنیف طرفداری شدید از آزادی و احقاق حقوق دهقانان به چشم می خورد. به همین جهت او مورد آزار تزارهای روسی قرار گرفت و به فرانسه رفت. از دیگر آثار این نویسنده روسی می توان به رمان های«سرگذشت یک شکارچی» و «در آستانه فردا» اشاره کرد. تورگنیف در سال 1883 درگذشت.

 

 

تولد علامه محمد اقبال لاهوری، شاعر پارسی گوی پاکستان 

145 سال پیش در چنین روزی، نهم نوامبر سال 1877 میلادی:

علامه «محمد اقبال لاهوری» نویسنده ، متفکر و شاعر پارسی گوی پاکستان چشم به جهان گشود. او پس از تحصیلات مقدماتی و عالی ، برای فراگیری فلسفه و تحصیلات تکمیلی به مدت چهار سال در آلمان و انگلستان به سر برد. علامه اقبال لاهوری از نوجوانی سرودن شعر را آغاز کرد و نخستین سروده اش «ناله یتیم» نام داشت. این شاعر متعهد ، پس از بازگشت به پاکستان به آگاه کردن هموطنان خود و متحد ساختن مسلمانان همت گماشت و اندیشه هایش را در قالب شعر، به ویژه به زبان فارسی بیان کرد. اقبال، از اصلاح طلبان بزرگ دینی در هند و از طرفداران استقلال پاکستان از هند بود. از علامه اقبال لاهوری آثار بسیاری به زبان های فارسی و اردو به یادگار مانده است. مجموعه اشعار فارسی اقبال مشتمل بر انواع قطعه، دوبیتی، رباعی، غزل، مثنوی و قصیده است که در کتاب هایی به نام های «اسرار خودی»، «رمز بیخودی»، «ارمغان حجاز» و «زبور عجم» گردآوری شده است. این شاعر بزرگ، در سال 1938 درگذشت.

 

 

استعفای ویلهلم دوم، آخرین امپراتور آلمان 

104 سال پیش در چنین روزی، برابر با نهم نوامبر سال 1918 میلادی:

 به دنبال شکست های متعدد ارتش آلمان از متفقین در جنگ جهانی اول و بروز شورش در این کشور که به اعلام جمهوری در آلمان منجر شد، ویلهلم دوم آخرین امپراتور آلمان استعفا داد. وی دو روز بعد به هلند پناهنده شد و به این ترتیب نظام سلطنتی در آلمان برچیده شد. پس از شکست و تسلیم آلمان در جنگ جهانی اول و الغای نظام سلطنتی، فردریش ابرت (Ebert) به عنوان اولین رئیس جمهوری در این کشور به قدرت رسید.

 

 

درگذشت دیلان تامس، شاعر مشهور انگلیسی

69 سال پیش در چنین روزی نهم نوامبر سال 1953 میلادی:

"دیلان تامس"(Dylan Marlais Thomas) ادیب و شاعر برجسته انگلیسی درگذشت. دیلان تامْسْ، ادیب انگلیسی در 27 اکتبر 1914م به دنیا آمد و تنها تا دوره دبیرستان تحصیل کرد. در این زمان ، تامس به ادبیات و نگارش روی آورد و از راه بازیگری، بررسی کتاب، نوشتن برنامه ‌های رادیویى گذران زندگی می‌ کرد. تامس نخستین شعرش را در شانزده سالگی به چاپ رساند و اولین مجموعه کوچک شعرش را زمانی منتشر کرد که فقط 19 سال داشت. وی در 24 سالگی جایزه ادبی اسکار را دریافت نمود و از آن پس، بیش از پیش اشعارش را در مجلات انگلیسی و امریکایى به چاپ رساند. تامس می‌ گفت به عشق انسان و در ستایش خدا قلم زده‌ ام. از این روست که عشق به انسان و ستایش خدا در شعرهای او موج می‌ زنند. از مهم‌ترین آثار وی می ‌توان به نقشه عشق، هجده شعر و خواب روستا اشاره کرد. دیلان تامس در 39 سالگی درگذشت.

 

 

درگذشت عبدالعزیز بن سعود، بنیانگذار عربستان سعودی

69 سال پیش در چنین روزی نهم نوامبر سال 1953 میلادی:

"عبدالعزیز بن سعود" اولین پادشاه عربستان سعودی و بانی این کشور درگذشت. عبدالعزیز بن سعود بنیان‌گذار سلطنت خاندان سعودی در کشور عربستان، در 15 مه سال 1880م به دنیا آمد. وی از خاندان آل‌ سعود و در پی تحکیم موقعیت خود بود و در سال 1900م بر ریاض دست یافت و در سال 1912، قدرت خود را بر نَجْدْ گسترش داد. در جریان جنگ جهانی اول ، شریف حسین ، حاکم مکه که خود منصوب سلاطین عثمانی بود به تحریک و تشویق انگلیسی‌ ها علیه عثمانی قیام کرد و در پایان جنگ جهانی اول به سلطنت حجاز رسید. در همین هنگام، خاندان ابن سعود که در جریان جنگ برضد عثمانی ‌ها قیام کرده بودند، بر شمال عربستان و مناطق ساحلی آن حکومت می‌ کردند. ابن سعود نیز مانند شریف حسین ، وابسته به انگلیس بود ولی سودای حکومت بر سراسر عربستان و به خصوص اماکن مقدسه منطقه را در سر می‌ پروراند. از این رو در اولین فرصتی که به دست آورد، به بهانه این‌که شریف حسین خود را خلیفه مسلمین خواند ، ابتدا مکه و سپس مدینه و جده را تصرف کرد و خود را پادشاه نجد و حجاز عنوان کرد. ابن سعود که با قبول تعهدات جدید در برابر انگلیسی ‌ها دوباره از حمایت آنها برخوردار شده بود، تا سال 1932م، علاوه بر نجد و حجاز، ایالات جنوبی و غربی عربستان را تا کرانه ‌های دریای سرخ و حدود یمن و عدن و ایالات شمالی و شرقی را تا نواحی سواحل خلیج فارس و کویت و عراق به تصرف خود درآورد. عبدالعزیز بن سعود در نهایت، در 23 سپتامبر 1932م ایجاد کشور عربستان سعودی را اعلام و نظام پادشاهی را در آن تأسیس کرد. وی در سال 1933م، امتیاز اکتشاف و استخراج نفت عربستان را به شرکت نفتی استاندارد اویل امریکا واگذار کرد و طی سال ‌های بعد، نفت امریکا و دیگر کشورها را تامین کرد. ملک عبدالعزیز بن سعود سرانجام پس از نزدیک به دو دهه سلطنت در نهم نوامبر 1953م در 73 سالگی درگذشت. از آن پس، فرزندان وی، بر عربستان پادشاهی می‌ کنند.

 

 

استقلال کامبوج از فرانسه 

69 سال پیش در چنین روزی نهم نوامبر سال 1953 میلادی:

"کامبوج" از استعمار فرانسه رها شد و به استقلال رسید . کشور کامبوج با بیش از 181 هزار کیلومتر مربع مساحت ، در جنوب شرقی آسیا و در شبه جزیره هند و چین واقع شده است. اکثریت جمعیت کامبوج ملیت خِمِری دارند و به زبان خِمِری صحبت می ‌کنند. دین رسمی در کامبوج بودایى است. کامبوج از قرن 8 تا 13 میلادی، کشور قدرت‌مندی بود که علاوه بر سرزمین فعلی کامبوجْ ، بخش اعظم تایلند، لائوس و ویتنام را نیز در برمی‌ گرف . کامبوج در دوران اقتدار، امپراتوری خِمِر نامیده می ‌شد. درنیمه دوم قرن نوزدهم، فرانسوی ‌ها بر کامبوج مسلط شدند و سلطه آن‌ها تا زمان جنگ جهانی دوم ادامه ، تا این‌که ژاپنی‌ ها در سال 1942 این کشور را اشغال کردند. با شکست ژاپن در سال 1945 فرانسوی‌ ها به کامبوج بازگشتند ، اما با مقاومت مردم این کشور که خواهان استقلال بودند، مواجه شدند . در پی مبارزات استقلال‌ طلبانه مردم ، کشور کامبوج در روز نهم نوامبر 1953 استقلال یافت. از آن پس، 9 نوامبر روز استقلال این کشور، به عنوان روز ملی نام گرفت و نوع حکومت نیز نظام مشروطه سلطنتی اعلام شد .

 

 

درگذشت شارل دوگل، نظامی و سیاستمدار فرانسوی

52 سال پیش در چنین روزی نهم نوامبر سال 1970 میلادی:

"شارْلْ دوگل" نظامی و سیاستمدار مشهور و رئیس جمهوری پیشین فرانسه درگذشت. ژنرال شارل آندره ژوزف ماری دوگل، سیاست‌مدار مشهور و شخصیت برجسته نظامی فرانسه ، در 22 نوامبر 1890م در شهر لیل فرانسه به دنیا آمد. دوگل در سال 1940م، به عنوان جوان‌ترین ژنرال فرانسه به وزارت دفاع این کشور منصوب شد . در پی شکست نیروهای فرانسوی از آلمان در این جنگ ، دوگل به انگلستان گریخت و رهبری نهضت مقاومت فرانسه را برعهده گرفت. وی در سال 1943م، مرکز عملیات خود را به الجزیره پایتخت کشور الجزایر و مستعمره فرانسه در شمال افریقا منتقل کرد. این نیروها به فرماندهی دوگل در ششم ژوئن 1944م به همراه نیروهای متفقین در سواحل نورماندی فرانسه پیاده شدند و دوگل در 25 اوت همین سال، فاتحانه وارد پاریس شد. ژنرال دوگل پس از پایان جنگ ، زمام امور فرانسه را به دست گرفت و در نوامبر 1945م، رسماً به مقام ریاست جمهوری فرانسه برگزیده شد. او سپس قانون اساسی جدید فرانسه را تنظیم کرد و در 28 سپتامبر 1958م به تایید عموم مردم رساند که بر اساس آن، رئیس جمهوری ، قدرتی برابر با قدرت مجلس ملی فرانسه یافت . این سیستم به نظام نیمه پارلمانی - نیمه ریاستی معروف شد. دوگل در سال 1965م، برای یک دوره هفت ساله دیگر به ریاست جمهوری فرانسه انتخاب شد ولی مخالفت دانشجویان روشن‌فکران فرانسه با سیاست ‌های وی ، دوگل را به شدت آزرده خاطر ساخت، از این رو، در آوریل 1969م، به دنبال رد پیشنهاد اصلاح مجلس سنا در طی یک همه‌ پرسی از مقام خود استعفا داد. دوگل پس از استعفا از سیاست کناره‌ گیری کرد تا این‌که در روز نهم نوامبر 1970م در هشتاد سالگی درگذشت. کتاب خاطرات امید ، اثر دوگل، به عنوان یک اثر ادبی ، خاطرات اوست که به نگارش درآورده است.

 

 

شهادت شیخ نصر الله انصاری زیر شکنجه ساواک

46 سال پیش در چنین روزی هجدهم آبان سال 1355 هجری شمسی:

مبارز انقلابی ایرانی، شیخ «نصرت اللَّه انصاری» در زیر شکنجه ساواک سازمان امنیت نظام شاهنشاهی به شهادت رسید. حجت الاسلام شیخ‌نصرت‌اللَّه انصاری در بوئین‌زهرا به دنیا آمد. وی همزمان با تحصیل علوم حوزوی به مبارزات سیاسی روی آورد و فعالیت‌های ضد رژیم انجام می‌داد. حجت‌الاسلام انصاری سرانجام در سال 1354، به دست ساواک دستگیر و پس از تحمل شش ماه شکنجه وحشتناک به شهادت رسید.

 

 

درگذشت ویل دورانت، نویسنده و فیلسوف آمریکایی 

41 سال پیش در چنین روزی نهم نوامبر سال 1981 میلادی:

"ویل دورانت" نویسنده و فیلسوف معروف امریکایی در 96 سالگی درگذشت. "ویل دورانْتْ" نویسنده، فیلسوف و مورخ شهیر امریکایی در ایالت ماساچوست متولد شد. وی پس از طی مراحل تحصیلی، موفق به اخذ دکترای فلسفه شد و به تدریس پرداخت. ویل دورانت در سال 1914م مدرسه لی‌برتمپل را در نیویورک تأسیس کرد و در حدود 13 سال مدیریت آن را برعهده داشت. سپس کتاب تاریخ فلسفه را در سال 1926 منتشر کرد. موفقیت عظیم این کتاب باعث شد تا ویل دورانت متقاعد شود تمام عمر خود را وقف نوشتن تاریخ تمدن کند . از این رو برای تهیه مدارک تاریخی و انجام تحقیقات لازمْ سه سفر به دور دنیا انجام داد. سرانجام با انتشار کتاب ده جلدی تاریخ تمدن ویل دورانت ، این اثر به زودی به کتابی شگفت ‌انگیز و پرفروش تبدیل شد و به 12 زبان دنیا ترجمه شد . ویل دورانت در این کتاب معتقد بود تمدن رودی است با دو ساحل که به زغم وی، تاریخ‌ نگاران تنها به خود رود توجه می ‌کنند، آن هم رودی که گاه به دست آنها که می‌ کُشند و می ‌دزدند، پر از خون شده است. بنابراین وی تلاش نمود در کتاب تاریخ تمدن، حوادثی که در دو سوی رود اتفاق افتاده را به نگارش درآورد.

 

 

برچیده شدن دیوار برلین 

33 سال پیش درچنین روزی ، نهم نوامبر سال 1989 میلادی:

دیوار برلین که این شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می کرد ، پس از 28 سال برچیده شد. پس از جنگ جهانی دوم ، قسمت شرقی برلین در اختیار شوروی و قسمت غربی آن تحت کنترل آمریکا، انگلیس و فرانسه قرار گرفت. در سال 1961 بروز ناآرامی هایی در برلین و افزایش فرار ساکنین شرقی برلین به غرب این شهر، باعث نگرانی دولت های شوروی و آلمان شرقی شد و دولت های مذکور دیوار برلین را ساختند که به تدریج به مظهر تجزیه آلمان تبدیل شد . فروپاشی شوروی و تاثیر آن بر نظام های کمونیستی اروپای شرقی ، موجب برچیده شدن دیوار برلین در سال 1989 و یکپارچگی مجدد آلمان شد.