تقویم تاریخ؛ از انحلال مجلس سوم شورای ملی ایران تا روز جهانی دیابت

کشف اکوادور توسط اسپانیا 

489 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم نوامبر سال 1533 میلادی:

سرزمین اکوادور واقع در آمریکای جنوبی ، توسط کاشفان اسپانیایی کشف و ضمیمه متصرفات این کشور شد. اکوادور مدت سه قرن تحت سلطه و استعمار اسپانیا بود ، اما در سال 1822 میلادی ، مبارزات آزادیخواهانه مردم این سرزمین به رهبری سیمون بولیوار ، آزادی را به این کشور بازگرداند و اکوادور به فدراسیون کلمبیای بزرگ پیوست. این فدراسیون ، دیری نپایید و در سال 1830 منحل و تجزیه شد و در تمام کشورهای عضو آن، از جمله اکوادور، نظام جمهوری برقرار شد. اکوادور با وسعت 283561 کیلومتر مربع، در ساحل اقیانوس آرام و همسایگی کلمبیا و پرو قرار دارد.

 

 

درگذشت لایب نیتز، ریاضیدان و فیلسوف آلمانی 

306 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم نوامبر سال 1716 میلادی:

«گوتفرید ویلهلم لایب نیتز» (Gottfried Wilhelm Leibniz)، ریاضیدان و فیلسوف آلمانی در 70 سالگی، درگذشت. او درسال 1646 میلادی متولد شد و از پانزده سالگی بطور جدی و مستمر به مطالعه فلسفه و ریاضیات پرداخت و در این رشته ها به دریافت درجه دکترا  نایل آمد . لایبنیتز درسال 1676 میلادی، حساب دیفرانسیل را پایه گذاری کرد و در ردیف مشاهیر علوم ریاضی قرار گرفت.

 

 

تولد کرباسی از علمای فاضل ایرانی 

264 سال پیش در چنین روزی، نوزدهم ربیع الثانی سال 1180 هجری قمری:

آیت ا... حاج «محمد ابراهیم خراسانی» معروف به «کرباسی» ، از علمای فاضل اصفهان متولد شد. وی تحصیلات خود را در اصفهان ـ از شهرهای مرکز ایران ـ آغاز کرد و در حوزه علمیه شهر نجف ـ درعراق ـ به تکمیل تحصیلات خود پرداخت . آیت ا... کرباسی پس از بازگشت به زادگاهش به تعلیم و تدریس مشغول شد و به تالیف آثار متعدد پرداخت. این عالم فاضل که در زهد و تقوا نیز معروف بود ، کتب و رساله های ارزنده ای از خود به یادگار گذاشته است که از آن جمله می توان «اشارات الاصول» و «مناسک حج» را نام برد . آیت ا... کرباسی در سال 1261 هجری قمری در زادگاهش اصفهان درگذشت.

 

 

تولد چارلز لایل، زمین شناس و دانشمند اسکاتلندی 

 225 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم نوامبر سال 1797 میلادی:

«چارلز لایل» (Charles Lyell)، زمین شناس و دانشمند اسکاتلندی، متولد شد. وی اولین کسی بود که زمین شناسی را بر پایه و اصول صحیح علمی بنیان گذارد و پس از مطالعات بسیار، کتابی در سه جلد به نام «اصول علم زمین شناسی» منتشر کرد . لایل در سال 1875 درگذشت .

 

 

درگذشت راسموس کریستیان راسک، زبان شناس دانمارکی 

190 سال پیش، در روز چهاردهم نوامبر سال 1832 میلادی:

 «راسموس کریستیان راسک» (Rasmus Christian Rask) زبان شناس دانمارکی درگذشت. وی در سال 1787 متولد و از دوره دبیرستان ، به زبان علاقمند شد . راسک به مطالعه و فراگیری زبانهای مختلف پرداخت و گفته می شود در طول حیاتش ، 55 زبان را آموخته بود . وی در سال 1816 سفری طولانی را آغاز کرد که طی آن از روسیه ، ایران و هند نیز دیدار کرد و بر معلومات خود افزود. راسک در بازگشت به دانمارک به عنوان استاد در دانشگاه کپنهاک مشغول تدریس و تحقیق شد. مهمترین اقدام وی، طبقه بندی زبان ها در 8 گروه است.

 

 

تولد جواهر لعل نهرو، یکی از رهبران مبارزه هند علیه انگلیس 

133 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم نوامبر سال 1889 میلادی:

«جواهر لعل نهرو» (Jawaharlal Nehru) یکی از رهبران بزرگ مبارزه هند علیه استعمار انگلیس در الله آباد - در شمال هند - متولد شد. نهرو فارغ التحصیل رشته حقوق بود و پس از عضـویت در نهضت ملی هند ، مبارزه با  استعمار انگلیس را آغاز کرد. نهرو به خاطر نقش موثرش در این مبارزات، چند بار دستگیر و زندانی شد. با پیوستن مهاتما گاندی به نهضت ملی هند، این دو رهبر بزرگ سیاسی هند با هدایت مبارزات آزادیخواهانه مردم، ضربات مهلکی بر پیکر استعمار انگلیس وارد آوردند و سرانجام هند در ماه اوت سال 1947 استقلال یافت. نهرو در جریان مبارزات خود، ابتدا به ریاست حزب کنگره هند و سپس به مقام وزارت خارجه دولت موقت برگزیده شد و از زمان استقلال هند، مدت 16 سال، نخست وزیری هند را به عهده داشت. وی درسال 1964 درگذشت. شایان ذکر است که نهرو در دوران اسارت خود در زندان های انگلیس در هند، آثاری همچون «زندگی من»، «نگاهی به تاریخ جهان» و «کشف هند» را به رشته تحریر درآورد.

 

 

تولد طه حسین، نویسنده نابینای مصری 

133 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم نوامبر سال 1889 میلادی:

دکتر «طه حسین» (Taha Hussein) ، نویسنده و ادیب برجسته مصری متولد شد . این محقق گرانقدر در کودکی، بینایی اش را از دست داد ، اما با هوش سرشاری که داشت به تحصیل پرداخت و تا سال 1918 از دانشگاههای مصر و سوربن فرانسه ، درجه دکترا دریافت کرد . وی سپس به فعالیت های فرهنگی پرداخت و خدمات فراوانی در زمینه علم و ادب انجام داد که تاسیس دانشگاه های اسکندریه و اسیوط در مصر از جمله آنهاست. طه حسین همچنین به مقامهای برجسته فرهنگی و علمی در داخل و خارج از مصر برگزیده شد و مدتی وزیر فرهنگ مصر بود. طه حسین در کنار این فعالیت ها، به تالیف کتب متعدد پرداخت و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت. «تاریخ ادبیات عرب» و «کتاب الایام» (آن روزها) از آثار این نویسنده برجسته مصری است. دکتر طه حسین در سال 1973 درگذشت.

 

 

انحلال مجلس سوم شورای ملی ایران به دستور احمد شاه 

107 سال پیش در چنین روزی، بیست و سوم آبان سال 1294 هجری شمسی:

مجلس سوم شورای ملی ایران به دستور احمدشاه، آخرین پادشاه از سلسله قاجاریه منحل شد. این اقدام نادرست پس از ملاقات احمد شاه با وزرای مختار روس و انگلیس صورت گرفت. در آن زمان دولتهای روس و انگلیس سعی داشتند ایران را در جنگ جهانی اول، علیه آلمان وارد نبرد کنند و از این رو نیروهای خود را به سوی ایران حرکت دادند . انگلیسی ها در جنوب نیرو پیاده کردند و ارتش روسیه نیز از شمال به طرف تهران حرکت کرد . پس از حرکت نیروهای روسی به طرف تهران ، عده ای از نمایندگان مجلس به نشانه اعتراض به ورود قوای بیگانه به کشور و تجاوز آنها به استقلال و تمامیت ارضی ایران ، کمیته دفاع ملی را تاسیس کردند. آنان نتوانستند کار عمده ای از پیش ببرند ، زیرا حاکمیت ایران در این زمان به دلیل بی لیاقتی سران کشور ، به ضعیف ترین حد رسیده بود . سرانجام پس از انقلاب سال 1917 میلادی در روسیه ، نیروهای این کشور ، شمال ایران را تخلیه کردند اما ارتش انگلیس ، جای آنها را گرفت. انگلیس با اقداماتی ظالمانه، از جمله برقراری حکومتی دست نشانده ، کوشید به مطامع استعماری خود در ایران دست یابد .

 

 

درگذشت ایت الله سید صدرالدین صدر، مرجع تقلید و عالم کبیر

71  سال پیش در چنین روزی نوزدهم ربیع الثانی سال 1373 هجری قمری:

مرجع تقلید و عالم کبیر، آیت ‌اللَّه  سید صدرالدین صدر درگذشت . آیت‌ اللَّه سید صدرالدین صدر عاملی ، فرزند سیداسماعیل در سال 1299 ق در خانواده‌ای اصیل و مشهور به فضل ، ادب و تقوا در کاظمین به دنیا آمد . ایشان بعد از عزیمت به کربلا ، دروس سطح را فرا گرفت. آیت اللَّه صدر در سال 1328 ق راهی نجف اشرف شد و از محضر آیات عظام: آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی و میرزاحسین نایینی بهره گرفت . در سال 1339 قمری به ایران سفر کرد و حدود شش سال در مجاورت حرم مطهر حضرت رضا (ع ) به تدریس و ارشاد پرداخت . ایشان بعد از یک سفر به عراق دوباره به مشهد برگشت و به تدریس و اقامه‌ نماز در مسجد گوهرشاد پرداخت . آیت‌ اللَّه صدر با پیشنهاد آیت ‌اللَّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی ، مؤسس حوزه علمیه‌ قم ، به شهر قم آمد . وی پس از فوت حاج شیخ حائری ، به یاری آیت ‌اللَّه سیدمحمدتقی خوانساری و آیت‌ اللَّه سیدمحمد حجت کوه کمره‌ ای ، سرپرستی حوزه را به عهده گرفت و به حفظ و توسعه‌ آن پرداخت . اصول دین ، حاشیه بر کفایةُ الاصول و خُلاصةُ الفُصول ، از جمله تألیفات این مرجع بزرگ دینی است. آیت اللَّه سید صدرالدین صدر، پدر بزرگوار امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان است .

 

 

درگذشت استاد سعید نفیسی، ادیب، نویسنده و محقق بزرگ 

57  سال پیش در چنین روزی، بیست و سوم آبان سال 1344 هجری شمسی:

استاد «سعید نفیسی» ، ادیب ، نویسنده و محقق بزرگ ایران در سن 71 سالگی درگذشت . او پس از تحصیلات متوسطه ، عازم فرانسه شد و تحصیلات عالیه خود را در رشته حقوق و علوم سیاسی تکمیل کرد و سپس به ایران بازگشت و به تدریس در دانشگاههای کشور پرداخت. او از اعضای دائمی فرهنگستان ایران بود. از آثار متعدد استاد نفیسی که متجاوز از 180 تالیف و ترجمه است ، می توان به تصحیح متونی همچون تاریخ بیهقی ، قابوسنامه ، غزلیات عطار و ترجمه هایی از جمله تاریخ سیاسی اجتماعی معاصر ایران اشاره کرد . علاوه بر اینها آثار گرانبهای دیگری از استاد نفیسی همچون فرهنگ بزرگ فرانسه به فارسی و دهها مقاله ارزشمند دیگر به جای مانده است .

 

 

روز جهانی دیابت

 14 نوامبر روز جهانی دیابت است.

شکل‌ گیری وتوسعه پدیده شهر نشینی، تغییر الگوی غذایی و کاهش تحرک و فعالیت بدنی مناسب، شرایط مساعدی برای افزایش میزان قند خون و ابتلا به بیماری دیابت را پدید آورده است. این بیماری از جمله بیماری‌هایی است که هر سال در جهان گسترش می ‌یابد به طوری که بر اساس آمارها در سال 2015 جمعیت مبتلایان به دیابت در جهان از مرز 400 میلیون نفر هم گذشت!. چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد «فردریک بانتینگ» کاشف انسولین، اولین بار در سال 1991با همکاری بنیاد بین‌المللی دیابت (IDF)  و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است. هدف از نامگذاری چنین روزی افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری و درمان این پدیده روزافزون است.