تقویم تاریخ؛ از درگذشت علامه طباطبایی تا روز کتاب و کتابخوانی

درگذشت یوهان کپلر، منجم و ستاره شناس آلمانی

392 سال پیش در چنین روزی، پانزدهم نوامبر سال 1630 میلادی:

«یوهان کپلر» (Johannes Kepler)، منجم و ستاره شناس آلمانی در 59 سالگی درگذشت. او در سال 1571 به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلاتش به اتریش رفت و به تدریس پرداخت . کپلر بعدها با تیکو براهه ، منجم معروف دانمارکی آشنا شد و به تدریج به نجوم گرایش بسیاری یافت . کپلر سال ها در این زمینه، به مطالعه و تحقیق مشغول بود . قوانین موسوم به قوانین کپلر درباره حرکت سیارات و کشف حرکت بیضوی مریخ در مدار خود ، از نتایج مطالعات این ستاره شناس است که در کتاب او یعنی «نجوم جدید» توضیح داده شده است.

 

 

درگذشت آذر بیگدلی، شاعر و ادیب ایرانی

309 سال پیش در چنین روزی، بیستم ربیع الثانی سال 1134 هجری قمری:

حاج «لطفعلی بیک آذر بیگدلی»، شاعر و ادیب ایرانی در اصفهان ـ از شهرهای ایران ـ متولد شد. او مدتی در قم و شیراز بسر برد و سرانجام پس از بازگشت از سفر حج، در زادگاهش اصفهان ساکن شد. حاج لطفعلی بیک، در این دوران با وجود قحطی و ناامنی ناشی از جنگ در ایران، آموختن علم را رها نکرد و در محضر درس جمع کثیری از علما - شعرا و فضلا حاضر شد و از هر یک بهره ای برد. وی در سخن سرایی، شعرشناسی و اطلاع براحوال و اشعار شعرا تبحری بسزا داشت. از آثار این شاعر ایرانی می توان به کتب دیوان اشعار او و «آتشکده آذر» درباره شعرای معاصر و قبل از وی اشاره کرد.

 

 

 

تولد واسیلی بارتلد، شرق شناس معروف روسی 

153 سال پیش در چنین روزی پانزدهم نوامبر سال 1869 میلادی:

"واسیلی بارتلد" (Vasily Bartold) شرق شناس معروف روسی در سن پترزبورگ متولد شد. وی تحصیلات خود را در دانشکده زبان‌ های شرقی دانشگاه زادگاهش به پایان برد و به زبان‌ های فارسی ، عربی و ترکی تسلط یافت. بارتولد از۲۷ سالگی به عنوان استادیاری این دانشگاه به تدریس تاریخ ملل مشرق پرداخت و در کنار آن از تحقیق و تحصیل نیز بازنایستاد. او در آن سال‌‌ها بارها برای مطالعه و تحقیق علمی به ترکستان عزیمت کرد و نتایج مطالعات و اکتشافات خود را به‌ صورت کتابی با عنوان «ترکستان در زمان حمله مغول» منتشر ساخت. این اثر مهم که برای نخستین ‌بار، در آن تمام منابع فارسی و عربی که با تاریخ روسیه و ترکستان ارتباط داشته ، ذکر شده است به‌ عنوان شاهکار بارتولد شناخته می شود و برای این کتاب ارزشمند ، بارتولد نشان‌های علمی متعدد و شهرت فراوانی به ‌دست آورد. بارتولد در سال ۱۹۱۲م مجله «جهان اسلام» را تأسیس کرد و در آن مقاله ‌های انتقادی می‌‌نوشت. بارتولد نخستین کسی است که در تدوین تاریخ اقوام سرزمین ‌های آسیای مرکزی از مآخذ و متون اصیل استفاده کرده است. این خاور‌شناس بزرگ ، تعداد چهارصد کتاب ، رساله و مقاله در تاریخ و جغرافیا و فرهنگ و تمدن و مذاهب ملل مشرق نزدیک و میانه تألیف کرده که بیش از ۲۰ اثر آن درباره اسلام و ایران است.

 

 

درگذشت مدرس قزوینی فقیه و عالم برجسته 

 سال پیش، در روز بیستم ربیع الثانی سال 1381 هجری قمری:

 آیت الله «هاشم مدرس قزوینی» فقیه و عالم برجسته درگذشت. وی در سال 1270 ه.ق در نزدیکی قزوین در غرب ایران متولد شد و مقدمات فقه، اصول و فلسفه را در همین شهر فراگرفت. آیت الله قزوینی سپس به مدت شش سال به حوزه علمیه اصفهان و سپس مشهد رفت. وی در این شهر حدود چهل سال به تدریس پرداخت و عالمان برجسته ای را تربیت کرد. آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی که خود زمانی شاگرد این عالم بزرگوار بوده است در توصیف او می فرمایند: « ... مرحوم آیت‌اللّه شیخ هاشم قزوینی، اهل ریاضت و مدرس درجه یک مشهد و بسیار مرد محترم و ملّا و معروف در بین خواص مشهد، مرد آزاده و روشن ضمیر بود ... .»

 

 

درگذشت محمد حسین رهی معیری، شاعر و غزلسرای ایرانی 

54 سال پیش در چنین روزی بیست و چهارم آبان سال 1347 هجری شمسی:

شاعر و غزل‌سرای نامی ایران "محمدحسین رهی معیری" در 59 سالگی درگذشت. وی پس از پایان تحصیلات وارد خدمات دولتی شد. او از اعضای مؤثر و فعال انجمن ادبی حکیم نظامی ، انجمن ادبی فرهنگستان و انجمن موسیقی ایران بود . او در خلق تصنیفات خود از هنر شاعری و موسیقی بهره برده و آثار پرارزشی در این زمینه پدید آورده است. رهی معیری در شعر، طبعی توانا و ذوقی لطیف داشت و از این طریق ، ترانه سرایی ایران را اعتلای بسیار بخشید. رهی معیری یکی از مشهورترین غزل‌ سرایان معاصر است که از شیوه سنتی شعر پیروی می‌ کرد و از جهات مختلف ، تحت تاثیر شاعرانی چون سعدی، حافظ، مولوی و صائب تبریزی بود. رهی در قطعات و مثنوی‌ هایش ، ابتکار و بدعت ‌گذاری در آفرینش مضمون را آشکار می‌ سازد و شاید از این حیث، ارزش آنها از غزل‌ هایش بیشتر باشد. اُنس رهی با گل و انعکاس آن در اشعارش ، نشان از طبع زیباپسند او دارد. همچنین تنوع و رنگارنگی شعر او حاکی از ذوق لطیف و آفریننده اوست. مجموعه غزل‌ های او به نام سایه عمر و تصنیفاتش با نام آزاده ، از جمله آثار این شاعر و ترانه سرای ایران است.

 

 

سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا 

45 سال پیش در چنین روزی بیست و چهارم آبان سال 1356 هجری شمسی:

محمدرضا پهلوی پس از اعلام فضای باز سیاسی در ایران به آمریکا سفر کرد. سال 1356 براى ملت ایران که به دنبال سال ها دیکتاتورى و سرکوب ، با نسیم فضاى باز سیاسى و به برکت آزادى کارترى ، چون دارویى مخدر، دردهاى خود را فراموش کرده بود، سال تجدید حیات سیاسى محسوب مى شود. در این میان شاه براى اعلام مجدد سرسپردگى به اربابان آمریکایى خود 24 آبان راهى آمریکا شد تا ضمن جلب حمایت کارتررئیس جمهوری وقت آمریکا ، دستورات جدید را دریافت کند. هنگامى که شاه در مقابل کاخ سفید با کارتر دست مى داد، فریادهاى مرگ بر شاه دانشجویان مسلمان و مبارز ایرانی در برابر کاخ سفید ، نمونه اى از آثار فضاى باز سیاسى را به نمایش گذاشت. در این حال، پلیس مجبور به پرتاب گاز اشک آور شد ولى به دلیل وزش باد مخالف، گازها به چشم کارتر و شاه اثر کرد به طورى که آن دو با چشمانى اشک آلود، با یکدیگر دیدار کردند. خبرگزارى ها گزارش دادند پایتخت آمریکا از جنگ ویتنام ، شاهد تظاهراتى این چنین خشونت بار، که باعث زخمى شدن یکصدتن از مخالفان شاه شد ، نبوده است.

 

 

مسدود شدن ذخایر ارزی ایران در کلیه بانک های آمریکایی 

43 سال پیش در چنین روزی، بیست و چهارم آبان سال 1358 هجری شمسی:

چند روز پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران که تبدیل به محلی برای جاسوسی شده بود، دولت آمریکا در واکنشی شدید علیه این اقدام انقلابی، ذخایر ارزی ایران را در کلیه بانک های خود در سراسر دنیا مسدود کرد. با بسته شدن حساب های بانکی ایران، فشارهای اقتصادی دولت آمریکا بر جمهوری اسلامی ایران ابعاد گسترده تری یافت. چند روز قبل از این اقدام آمریکا ، ایران صدور نفت به آمریکا را به خاطر اقدامات خصمانه این کشور، متوقف کرده بود.

 

 

تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس خبرگان 

43 سال پیش درچنین روزی، بیست و چهارم آبان سال 1358 هجری شمسی:

تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس خبرگان پایان یافت. این قانون، اساس نظام جمهوری اسلامی ایران را بر مبنای تعالیم و ارزش های اسلام، به ویژه عدالت اجتماعی و رعایت حقوق انسان ها تعیین کرده است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پس از تصویب مجلس خبرگان، در یک همه پرسی با اکثریت قاطع آرای مردم ایران به تصویب رسید و بدین ترتیب قانون اساسی جدیدی براساس حقوق انسانی و اصول و تعالیم اسلامی تدوین شد و فصل نوینی در قوانین اساسی کشورهای جهان ، گشوده شد. شایان ذکر است در سال 1368 هجری شمسی ، اصلاحاتی در قانون اساسی انجام شد و پس از تصویب مجلس خبرگان و برگزاری همه پرسی ، به اجرا درآمد.

 

 

درگذشت علامه طباطبایی، فیلسوف و دانشمند مشهور ایرانی 

41 سال پیش در چنین روزی، بیست و چهارم آبان سال 1360 هجری شمسی:

آیت ا... علامه «سید محمد حسین طباطبایی»، فیلسوف، مفسر و دانشمند اسلام شناس ایرانی در 80 سالگی، دیده از جهان فرو بست. این عالم بزرگ در شهر تبریز ـ در شمال غرب ایران ـ در خانواده ای اهل فضل و دانش متولد شد. علامه طباطبایی ، پس از تحصیلات مقدماتی، به کسب علوم دینی و زبان عربی روی آورد و سال ها دراین رشته ها به تحصیل و سپس تدریس مشغول بود. این عالم بزرگوار اسلام ، فیلسوفی مبتکر و توانا بود که حیات نوینی به حوزه های علمیه بخشید. وی در رشته های فلسفه و تفسیر قرآن و عرفان اسلامی ، استادی مسلم و برجسته بود و ابداعاتی در این زمینه داشت. او همچنین در ادبیات، ریاضی و فقه تسلط و مهارت داشت و در زندگی معنوی نیز به درجات عالی تکامل رسیده بود. ایشان مفسری بی نظیر بود که قرآن را با شیوه ای بدیع و با استفاده از خود قرآن تفسیر می کرد. از علامه طباطبایی ، تالیفات بسیاری در فلسفه و اسلام شناسی برجای مانده که تفسیر «المیزان» مهمترین آنها است. این اثر ارزشمند که در جهان اسلام بی نظیر است، در 20 جلد تهیه شده و کمک بسیاری به درک بهتر مفاهیم والای قرآن کریم می کند.

 

 

اعلام استقلال قبرس از ترکیه 

39 سال پیش در چنین روزی پانزدهم نوامبر سال 1983 میلادی:

در پی مداخله نظامی ترکیه در جزیره قبرس، بخش شمالی و ترک نشین این جزیره اعلام استقلال کرد. قبرس به عنوان سومین جزیره بزرگ در دریای مدیترانه٬ با قرار داشتن در نزدیکی سوریه٬ ترکیه٬ مصر و یونان یکی از مهمترین جزایر ژئوپلتیک محسوب می شود. اختلافات میان یونانی تبارها و ترک تبارهای جزیره قبرس باعث شده است تقسیم قبرس به دو بخش ، به یکی از قدیمی ترین مناقشات حل نشده در جهان پس از جنگ جهانی دوم تبدیل شود. نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل یکی از طولانی ترین ماموریت های خود را در مرز تقسیم دو جزیره می گذرانند و مذاکرات طولانی برای وحدت دو جزیره همچنان بی نتیجه ادامه دارد.

 

 

روز استقلال فلسطین 

 سال پیش در چنین روزی پانزدهم نوامبر سال 1988 میلادی:

تشکیل دولت مستقل فلسطین اعلام شد و این روز به نام روز استقلال این کشور نامگذاری شد. در نیمه نوامبر 1988 شورای ملی فلسطین که سال قبل از آن تأسیس شده بود در الجزایر تشکیل جلسه داد و در 15 نوامبر 1988م موجودیت "دولت مستقل فلسطین" را اعلام کرد. بیت المقدس نیز به عنوان پایتخت این کشور تعیین شد.10 روز پس از این جلسه، 54 کشور جهان، موجودیت کشور مستقل فلسطینی را به رسمیت شناختند و یاسر عرفات به عنوان رئیس جمهوری این کشور در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ژنو به توضیح برنامه‌های خود پرداخت. با این همه تا استقرار دولت فلسطین در سرزمین اصلی موانع زیادی در پیش است که بزرگ‌ترین آنها رژیم غاصب صهیونیستی است.

 

 

درگذشت ادواردو آنیلی، مسلمان ایتالیایی

22 سال پیش در چنین روزی پانزدهم نوامبر سال 2000 میلادی :

"مهدی ادواردو آنیلی" (Edoardo Agnelli) مسلمان ایتالیایی درگذشت. ادواردو آنْیلْلی، تنها فرزند سناتور مشهور ایتالیایی، جیوانی آنیلْلی، در سال 1954م در شهر نیویورک به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات خود در رشته ادیان و فلسفه شرق، در  20 سالگی پس از آشنایی اتفاقی با قرآن در یکی از کتابخانه‌های امریکا، به اسلام علاقمند شد و پس از مطالعه درباره این دین آسمانی، در یکی از مراکز اسلامی نیویورک به آیین الهی اسلام مشرف شد. ادواردو که پس از تشرف به دین اسلام ، نام هشام عزیز را برای خود برگزیده بود، پس از چندی ضمن آشنایی با انجمن اسلامی فارغ‌التحصیلان ایتالیا ، به مذهب تشیع گروید و نام مهدی بر خود نهاد. ادواردو آنیلْلی در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، به ایران سفر کرد و به حضورامام خمینی(ره) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران رسید. اسلام آوردن آنیلْلی برای خانواده مشهور و سرمایه‌دار وی قابل قبول نبود تا جایی که او را به محرومیت از ارث تهدید کردند. آنیلْلی بارها عنوان می‌کرد که سرانجام به دست صهیونیست‌ها ترور خواهد شد و آن‌ها مرگ او را به صورت بیماری، خودکشی یا سانحه نشان خواهند داد. ادواردو آنیلْلی در روز پانزدهم نوامبر سال 2000م پس از خروج از خانه به طرز مرموزی در 46 سالگی درگذشت و علی‌رغم علائم فراوان مبنی بر ضرب و جرح ، جسد او را با سرعت و بدون تحقیق و بررسی درباره علل اصلی مرگ ، به خاک سپردند.

 

 

روز کتاب و کتابخوانی 

24 آبان روز کتاب و کتابخوانی در تقویم ایرانی است.

کتاب محصول تجربه ‌های بشری و خلاقیت‌ های ذهنی و آموخته ‌های دراز مدت انسان است. سهم کتاب در انتقال دانش‌ها، گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است. پدید آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب از توصیه های مهم اولیای دین اسلام است و با کمک به گسترش دانش، به عنوان یک میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده، ماندگار می ‌شود. نام‌گذاری این روز به نام روز کتاب و کتابخوانی در ایران در آبان سال 1372 (1993)، نشان دهنده اهمیت موضوع کتابخوانی در این کشور است تا هر چه بیشتر فرهنگ کتابخوانی به عنوان یک فرهنگ در این جامعه نهادینه شود.