تقویم تاریخ؛ از صدور فتوای لغو امتیاز تنباکو تا روز بسیج

تولد خالد فینی کاشانی، ادیب و شاعر ایرانی

985 سال پیش بنا بر روایات تاریخی در چنین روزی، اول جمادی الاول سال 459 هجری قمری:

«شرف الدین خالد فینی کاشانی»، ادیب و شاعرایرانی متولد شد. وی از اهالی کاشان - ازشهرهای ایران - بود. فینی کاشانی به خواجه نظام الملک ، دانشمند بزرگ و وزیر سلجوقیان علاقه داشت و پس از کشته شدن او، از کار دولتی کناره گرفت و به بصره رفت و به مطالعه و تحقیق و مباحثه پرداخت . فینی کاشانی کتابی درباره زندگی خود در ایام وزارت در دستگاه سلجوقیان به رشته تحریر درآورد . این اثر که از نمونه های خوب نثر فارسی است ، مشتمل بر اشعار شاعران بزرگ قدیم نیز هست.

 

 

درگذشت ازری، شاعر مشهور عراقی 

233 سال پیش در چنین روزی، اول جمادی الاول سال 1211 هجری قمری:

شیخ «کاظم تمیمی بغدادی» معروف به «اُزری» ، شاعر توانای مسلمان در 80 سالگی در عراق درگذشت. وی در سال 1143 ق در بغداد در خانواده ای اهل علم و ادب متولد شد . تحصیلاتش را در بغداد و سپس نجف ادامه داد و در تاریخ ، تفسیر، حدیث و فلسفه تبحر یافت. شیخ کاظم ازری علاقه و فراوانی به سرودن شعر نیز داشت و از او ، دیوان اشعاری به جای مانده است . مهمترین شعر این عالم و ادیب عراقی، قصیده معروف «هائیه» یا «اُزریه» است که در مدح حضرت محمد (ص) و اهل بیت او و شرح اصول دین اسلام و مذهب تشیع سروده شده و بیش از یک هزار بیت است.

 

 

درگذشت منتسکیو ویچ شاعر مشهور لهستانی 

167 سال پیش، در روز بیست و ششم نوامبر سال 1855 میلادی:

«آدام میتسکیه ویچ» ( Adam Mitskevich ) شاعر و نویسنده بزرگ لهستانی در استانبول پایتخت امپراتوری عثمانی، درگذشت. وی در سال 1798 متولد شد و همچون پدرش ، مبارزی آزادیخواه بود . میتسکیه ویچ در دوره ای می زیست که لهستان میان روسیه ، اتریش و پروس تقسیم شده بود و وی برای اتحاد مجدد کشورش فعالیت می کرد و به همین دلیل در سال 1823 به روسیه تبعید شد . اما پس از 6 سال از این کشور گریخت و در فرانسه به تدریس ادبیات پرداخت. میتسکیه ویچ سپس به استانبول رفت تا با تشکیل یک واحد نظامی لهستانی به جنگ با روسیه بپردازد، اما در همین شهر درگذشت. از آثار وی می توان از «پان تادئوش»، «شامگاه نیاکان» و «زائرین لهستانی» نام برد.

 

 

 

صدور فتوای لغو امتیاز تنباکو 

135 سال پیش، در روز اول جمادی الاول سال 1309 هجری قمری:

آیت ا... میرزا «محمد حسن حسینی شیرازی»، روحانی مبارز و مرجع تقلید مسلمانان برای  جلوگیری از چپاولگری های استعمار انگلیس، با صدور فتوایی، زمینه لغو امتیاز تنباکو را فراهم کرد . در جریان سومین سفر ناصرالدین شاه قاجار به اروپا ، قراردادی با یکی از مشاوران نخست وزیر انگلیس به نام تالبوت منعقد شد . براساس این قرارداد ، امتیاز انحصاری تولید ، فروش و صدور تنباکوی ایران به مدت 50 سال به کمپانی انگلیسی رژی واگذار شد . این امتیاز، گام دیگری برای گسترش سلطه استعمار انگلیس و چپاول منابع و ثروت های ایران بود. انعقاد قرارداد فروش تنباکو به انگلیس ، با مخالفت شدید مردم مسلمان ایران و روحانیون آگاه رو به رو شد. پس از فتوای آیت ا... میرزای شیرازی مبنی بر تحریم استعمال توتون و تنباکو ، مردم مسلمان سراسر ایران، از خرید و فروش و استفاده از تنباکو اجتناب کردند و در نتیجه ناصرالدین شاه قاجار مجبور به لغو امتیاز تنباکو شد . این واقعه بار دیگر همبستگی و آزادگی ملت مسلمان ایران و احترام و نفوذ علمای دینی در میان آنان را به اثبات رساند.

 

 

درگذشت ذکاء الملک، سیاستمدار مشهور ایرانی

80 سال پیش، در روز پنجم آذر سال 1321 هجری شمسی: 

«محمد علی فروغی» ملقب به « ذُکاء الملک » سیاستمدار پرسابقه و تأثیرگذار ایران درگذشت. وی در سال 1254 ش در تهران متولد شد. فروغی ابتدا آموزش پزشکی را شروع کرد ، ولی پس از چندی به فلسفه ، ادبیات و تاریخ روی آورد. در پی انقلاب مشروطیت در ایران در سال 1285 ش ، فعالیت های سیاسی فروغی افزایش یافت و دو دوره به نمایندگی مجلس شورای ملی و همچنین وزارت چند وزارتخانه برگزیده شد. درپی کودتای رضاخان و تضعیف خاندان قاجار ، محمد علی فروغی در سال 1304 ش با تغییر چند اصل قانون اساسی که به تصویب مجلس رسید ، زمینه انتقال رسمی قدرت از خاندان قاجار به پهلوی را فراهم کرد و خود به عنوان اولین نخست وزیر رضا شاه مشغول به کار شد. اما چندی بعد مجبور به استعفا شد و تا چند سال مسئولیت وزارتخانه های مختلف ، بویژه وزارت خارجه به او سپرده شد. در سال 1312 ش فروغی بار دیگر از طرف رضا شاه ، به سمت نخست وزیری رسید ، ولی دو سال بعد عزل و خانه نشین شد. فروغی در این مدت بیش از پیش به فعالیت های فرهنگی و ادبی پرداخت. در پی اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم ، این سیاستمدار کهنه کار بار دیگر در سال شهریور 1320 ش به نخست وزیری رسید و زمینه انتقال قدرت از رضا شاه به پسرش محمد رضا پهلوی را فراهم کرد. محمد علی فروغی کتاب های متعددی را ترجمه و تصحیح کرد و خود نیز کتاب هایی نوشت که برخی از آنها عبارتند از : « تاریخ ایران قدیم » ، « سیر حکمت در اروپا » و « تاریخ ساسانیان » .

 

 

درگذشت آیت الله غروی کاشانی، فقیه و روحانی مبارز

44 سال پیش در چنین روزی، پنجم آذر سال 1357 هجری شمسی:

آیت ا... «محمد غروی کاشانی»، فقیه و روحانی مبارز ایرانی، در 85 سالگی چشم از جهان فروبست. او در کاشان - از شهرهای مرکزی ایران - در خانواده ای اهل علم و فضیلت متولد شد . این عالم بزرگوار پس از طی تحصیلات مقدماتی در کاشان و اصفهان ، جهت ادامه تحصیل علوم دینی ، عازم شهر نجف در عراق شد و در حوزه علمیه این شهر نزد اساتید برجسته به تحصیل پرداخت. آیت ا... غروی دین را از سیاست جدا نمی دانست و علاوه بر تربیت شاگردان بسیار، با رژیم مستبد شاه نیز مبارزه می کرد.

 

 

صدور فرمان تشکیل بسیج مستضعفین و  روز بسیج

43 سال پیش در چنین روزی، پنجم آذر سال 1358 هجری شمسی:

در پی صدور فرمان حضرت امام خمینی (ره)، رهبر فقید انقلاب اسلامی، مبنی بر تشکیل ارتش بیست میلیونی در ایران، «بسیج مستضعفین» تشکیل شد. این نهاد مردمی با داشتن نیروهای با ایمان، فداکار و پرتلاش که از متن جامعه برخاسته اند ، در تمام صحنه های انقلاب اسلامی، بویژه در طول دفاع مقدس ملت ایران در برابر تجاوز رژیم عراق ، نقشی تعیین کننده داشته است . بسیج اکنون نیز در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و نظامی ایران اسلامی، با همان شور و نشاط اولیه حضوری فعال دارد. حضرت امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی ، در توصیف بسیج و بسیجیان فرموده اند: «بسیج تجلیگاه اخلاق عالیه اسلامی و میعادگاه عاشقان خدا و خدمتگزاران واقعی خداست.»