تقویم تاریخ؛ از قتل قائم مقام فراهانی تا روز خیرین و داوطلبان

درگذشت موزارت، موسیقیدان معروف اتریشی 

231 سال پیش در چنین روزی پنجم دسامبر سال 1791 میلادی:

"ولفگانک موزارت" (Wolfgang Amadeus Mozart) موسیقی دان معروف اتریشی درگذشت. ولْفْگانگْ آمادِئوس موزارِت آهنگ‌ساز و موسیقی‌دان نابغه اتریشی در 27 ژانویه سال 1756م در سالْزْبورگ اتریش به دنیا آمد. وی از چهار سالگی تحت نظر پدرش شروع به فراگیری موسیقی کرد و از شش سالگی به همراه خواهر و پدرش برای اجرای کنسرت راهی سفر شد. پیروزی و موفقیت ولفگانگ در ویِن، میل پدر را به سفرهای بیشتری برانگیخت و او را به شهرت رساند. موزارت در طول زندگی کوتاه خود که پیوسته در فقر و رنجوری و کار بیش از حد گذشت، آهنگ‌ هایى را تنظیم کرد که عالی ‌ترین و زیباترین نمونه در عالم است. این آثار از لحاظ تکنیک موزارت را در شمار بزرگترین موسیقی‌دانان تمام تاریخ موسیقی بشر درآورده است. آثار او شامل سمفونی، اُپرا، کنسرت، سونات و قطعات مجلسی، در حدود 600 اثر هستند. اُپِراهای موزارت از جمله ازدواج فیگارو و نی ‌لبک سحرآمیز، سرآمد آثار او به حساب می ‌آیند. ولفگانگ موزارت سرانجام بر اثر کار زیاد و بیماری حاصل از آن در پنجم دسامبر 1791م در 35 سالگی درگذشت و در گورستان فقرای ویِن به خاک سپرده شد.

 

 

قتل قائم مقام فراهانی

187 سال پیش در چنین روزی ، چهاردهم آذر سال 1214 هجری شمسی:

میرزا «ابوالقاسم قائم مقام فراهانی»، از نویسندگان و رجال سیاسی ایران در دوره قاجاریه، به قتل رسید. وی به قائم مقامی ولیعهد قاجار منصوب شد و پس از آن، صدر اعظمی محمد شاه را برعهده گرفت و خدمات شایسته ای برای اصلاح امور ایران انجام داد. اما بدخواهان داخلی و استعمارگران خارجی که ادامه خدمات قائم مقام را مغایر منافع نامشروع خود می دیدند، مقدمات قتل وی را فراهم کردند. قائم مقام فراهانی در بسیاری از فنون، مخصوصاً علوم و فنون ادبی و ساده نویسی، مهارت بسیار داشت و سبکی جدید در نثر فارسی به وجود آورد. از آثار مشهور این سیاستمدار و نویسنده ایرانی می توان به کتاب های «مُنشآت»، «جلایر نامه» و «دیوان اشعار» او اشاره کرد.

 

 

درگذشت الکساندر دوما، نویسنده نامدار فرانسوی

152 سال پیش در چنین روزی پنجم دسامبر سال 1870 میلادی:

"الکساندر دوما" (Alexandre Dumas)(پدر) نویسنده نامدار فرانسوی درگذشت. الکساندر دوما معروف به دومای پدر، رمان نویس و نمایش‌نامه نویس بلندآوازه فرانسوی در 18 ژوئیه 1802م در فرانسه به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات، به سبب داشتن خط زیبا به منشی‌ گری در یک دفترخانه پرداخت و پس از چندی به شغل دبیری مشغول شد. در این هنگام ذوق نویسندگی، او را به نوشتن داستان‌ های کوتاه کشانید. اولین کار نمایشی ‌اش با نام "هانری سوم و دربارش" بود که در سال 1829م در پاریس به معرض نمایش گذاشته شد. الکساندر دوما که جزئیات انقلاب کبیر فرانسه را از پدر خود شنیده بود، بعدها در رمان‌ های خود توانست صحنه‌ های مهیج و مخوف آن را با قلم سحرانگیزش مجسم سازد. وی در حدود سی‌صد رمان و نمایش‌نامه و تعداد بی‌ شماری مقاله از خود به یادگار گذاشت که شامل یک‌صد و سه جلد است. الکساندر دوما از پیش‌گامان رشته ادبیات جدید است و کتاب مشهور او با نام "سه تفنگدار" شهرت جهانی دارد. هم‌چنین کنت مونت کریستو، گودال جهنم، برج کج و تبعیدشدگان از جمله ده‌ها اثر اوست. الکساندر دوما سرانجام در 68 سالگی درگذشت.

 

 

درگذشت فیودور تیوتچف، شاعر و تدیب روسی

149 سال پیش در چنین روزی پنجم دسامبر سال 1873 میلادی:

"فیودور تیوتْچِفْ"(Fyodor Ivanovich Tyutchev) شاعر و ادیب مشهور روسی درگذشت. فیودور ایوانوویچ تیوتْچِفْ، در پنجم دسامبر 1803م در یکی از شهرهای اطراف مسکو در روسیه به دنیا آمد. او پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی در رشته زبان‌شناسی تاریخی، در 19 سالگی به عنوان نماینده سیاسی روسیه در مونیخ آلمان منصوب شد و بیست و دو سالِ بعد را در این کشور سپری کرد. با پایان دوره ماموریت، تیوتچف به کشورش بازگشت و به سرودن شعر و فعالیت‌‎های ادبی پرداخت. او درباره طبیعت شعر می‌‎سرود و به قدری در این مسیر پیش رفت که به عنوان بزرگ‌ترین شاعر طبیعت که روسیه به خود دیده است، مطرح گردید. او در میان اهل فن، در مقام بزرگ‌ترین شاعر شعرهای تغزّلی قرن، پس از پوشکین، شاعر بزرگ هم‎وطنش قرار دارد. مقام او تا آن اندازه است که او را گوته روسیه دانسته‎‌اند. فیودور تیوتچف سرانجام در هفتاد سالگی درگذشت.

 

 

پیوستن ایران به تشکیلات بین المللی صلیب سرخ

148سال پیش در چنین روزی پنجم دسامبر سال 1874 میلادی:

ایران به تشکیلات بین ‌المللی صلیب سرخ پیوست. نخستین کوشش ایرانیان برای پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد تشکیلات بین‌المللی صلیب سرخ به دوران پادشاهی ناصر‌الدین شاه قاجار باز می‌گردد. ایران در زمان حکومت او و در دسامبر سال ۱۸۷۴ کنوانسیون مصوب ۱۸۶۴ ژنو را پذیرفت. اما عملاْ برای ده ها سال پس از این تاریخ هیچگونه اقدامی برای تأسیس موسسه، یا سازمانی که عامل اجرایی این کنوانسیون در ایران باشد صورت نگرفت. در طی این سال ها، جدی ترین کوشش ایران در این زمینه، اعزام نماینده ای به سومین کنفرانس بین المللی صلیب سرخ در ژنو بود. در این کنفرانس، عبدالصمد ممتازالسلطنه سیاستمدار و وزیر مختار وقت ایران در پاریس، نقش بسیار مهمی در تبیین نگرش جوامع اسلامی به نشان بین‌المللی صلیب سرخ داشت.

 

 

تولد والت دیزنی شخصیت برجسته سینمای کودکان

121 سال پیش در چنین روزی پنجم دسامبر سال 1901 میلادی:

والْتْ دیزنی(Walt Disney)، شخصیت برجسته سینمای کودکان و مبتکر فیلم ‌های انیمیشن (پویانمایى)، در شیکاگو در امریکا به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه و دانشگاه، موفق به اخذ مدرک دکترای علوم و هنرهای زیبا گردید و از آن پس وارد عرصه سینما شد. در این زمان بود که اولین فیلم صامت او به نمایش گذاشته شد و با تمسخر تماشاچیان مواجه گردید. اما دیزنی در اواخر دهه 1930، فیلم سه بچه خوک و گرگ بزرگ را ساخت و سخت مشهور گشت. اصلی‌ ترین محصولات والت دیزنی در سال‌ های بعد مشتمل بر فیلم ‌های کارتونی بلند و شخصیت ‌های کارتونی بود. دیزنی یکی از مؤثرترین انسان‌ های زمان خود بود و داستان‌ های هنگام خواب کودکان و برجسته ‌ترین قصه‌ های کودکان را به بهترین وجه جان بخشید که هنوز در اذهان بسیاری از مردم باقی مانده است. وی در طول عمر کاری خود بیش از 430 فیلم ساخت و 37 جایزه اسکار دریافت نمود. والت دیزنی سرانجام در 22 مه 1966م در 65 سالگی در نهایت شهرت درگذشت. سفید برفی، هفت کوتوله، خرس ‌های قطبی و پروفسور فراموش‌کار از جمله آثار مهم اوست.

 

 

درگذشت میرزا طاهر تنکابنی، ریاضیدان و فیلسوف ایرانی 

81 سال پیش در چنین روزی چهاردهم آذر سال 1320 هجری شمسی:

ریاضی‌دان، فیلسوف و حکیم عالیقدر "میرزا طاهر تنکابنی" درگذشت. میرزا طاهر تنکابنی فرزند میرزا فرج‌ اللَّه در حدود سال 1242 ش (1280 ق) در کلاردشت مازندران در شمال ایران به دنیا آمد. در شانزده سالگی برای تکمیل تحصیلات خود راهی تهران شد و در مدرسه سپهسالار به فراگیری علوم پرداخت. با آغاز نهضت مشروطه، وی به صف آزادی‌خواهان پیوست و پس از صدور فرمان مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملی، از طرف طبقه طلاب به نمایندگی در مجلس برگزیده شد و در دوره سوم نیز از طرف مردم تهران به مجلس راه یافت. میرزا طاهر تنکابنی از مشاهیر دانشمندان اسلام در سده چهاردهم هجری به شمار می‌ رود. وی فقیهی فیلسوف و حکیمی عارف بود تا بدانجا که او را "خاتم الحکماء" نامیده ‌اند. سرانجام این حکیم فرزانه پس از یک دوره بیماری در 78 سالگی وفات یافت.

 

 

درگذشت غلامحسین یوسفی، محقق برجسته ایرانی 

32 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم آذر سال 1369 هجری شمسی:

دکتر «غلامحسین یوسفی»، استاد، محقق و از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران، درگذشت. او در سال 1306 هجری شمسی در مشهد ـ از شهرهای مقدس ایران ـ متولد شد و پس از دریافت درجه دکترا، به تدریس در دانشگاه پرداخت. از آثار دکتر یوسفی می توان به کتاب های «دیداری با اهل قلم»، «برگ هایی در آغوش باد» و «چشمه روشن» اشاره کرد. همچنین تصحیح قابوسنامه، بوستان و گلستان سعدی و دیگر متون کهن ایران نیز از جمله آثار این محقق توانای ایرانی است.

 

 

درگذشت کاظم معتمدنژاد، پدر علم ارتباطات ایران 

9 سال پیش در چنین روزی، 14 آذر ماه 1392 شمسی:

 پروفسور کاظم معتمدنژاد، پدر علم ارتباطات ایران درگذشت. ایشان در اردیبهشت ۱۳۱۳ هجری شمسی در روستای مود(Mud) از توابع شهرستان بیرجند (شرق ایران) متولد شد. تحصیلات ابتدایی و قسمتی از تحصیلات متوسطه خود را در زادگاهش و قسمت دیگر را در بیرجند و سال ششم ادبی را در دبیرستان مروی تهران گذراند. در سال ۱۳۳۶ به اخذ درجه لیسانس و در سال ۱۳۳۹ به اخذ درجه دکتری در رشته حقوق قضائی از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نائل شد.دکتر معتمدنژاد همچنین دارای مدرکدکترای دولتی علوم سیاسی از دانشکده حقوق و علوم اقتصادی دانشگاه پاریس، دکتری تخصصی روزنامه‌نگاری از انستیتوی مطبوعات و علوم خبری در دانشگاه پاریس و دیپلم‌ عالی تدریس روزنامه‌نگاری از مرکز بین‌المللی تعلیمات عالی روزنامه‌نگاری دانشگاه استراسبورگ بود و سرانجام پس از عمری مجاهدت و کوشش علمی در 14 آذر ماه 1392 شمسی در تهران درگذشت. 

پروفسور معتمدنژاد به دلیل نقشی که در تدریس آکادمیک علوم ارتباطات و روزنامه نگاری در ایران داشت به «پدر علم ارتباطات ایران» شهرت یافته بود.

 

 

درگذشت نلسون ماندلا، قهرمان مبارزه با تبعیض نژادی

9 سال پیش در چنین روزی، پنجم دسامبر سال 2013 میلادی:

«نلسون ماندلا» ( Nelson Mandela) رئیس جمهور پیشین آفریقای جنوبی و قهرمان مبارزه با تبعیض نژادی ، در سن 95 سالگی درگذشت. وی در سال 1918 متولد شد و بیش از نیمی از عمر خود را صرف مبارزه با آپارتاید کرد. رهبر فقید آفریقای جنوبی حدود 27 سال در زندان سفید پوستان نژادپرست آفریقای جنوبی بود تا آنکه در اوایل دهه 1990 ، تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی لغو و ماندلا آزاد شد. مردم آفریقای جنوبی در سال 1994 با اکثریت آراء ماندلا را به عنوان اولین رئیس جمهور سیاه پوست آفریقای جنوبی انتخاب کردند. ماندلا با مقامات رژیم آپارتاید و حتی زندانبانانش در نهایت رافت و مهربانی برخورد کرد. این منش اخلاقی ماندلا نام او را بیشتر در دنیا ماندگار کرد و باعث شد در سال 1993 جایزه صلح نوبل به نلسون ماندلا اهداء شود. ماندلا کتاب‌ها و مقالات متعددی نگاشت که کتاب خاطرات وی به نام «راه دشوار آزادی» معروف است.

 

 

پنجم دسامبر روز ملی تایلند است

تایلند سرزمینی است در جنوب شرق آسیا که نام آن از قوم مهاجری به نام "تای" گرفته شده و با پسوند مکانیِ "لند"، به معنای "سرزمین تای" می ‌باشد. تایلند 513/115 کیلومتر مربع مساحت و بیش از 61 میلیون نفر جمعیت دارد. اکثریت مردم این کشور، ملیّت تایلندی داشته و پیرو مذهب بودا هستند. پایتخت تایلند بانکوک نام دارد و واحد پول آن بات است. نونتابوری، چیانگ مای و هات یای از شهرهای مهم این کشور آسیایى هستند. زبان رسمی سکنه تایلند تایى (تایلندی) است. تایلند که نام قدیمی آن "سیام" بوده تا اوایل قرن 14 کشور واحدی نبود، تا این که در سال 1350م تحت لوای یک پادشاهی واحد درآمد. این منطقه در اواخر قرن هجدهم، به وسیله نیروهای برمه (میانمار) اشغال گردید. اما در سال 1872 سلسله پادشاهی چاکری در آن ایجاد شد. که همچنان در این کشور ادامه دارد. نظام حکومتی تایلند از سال 1932، از یک سلطنت استبدادی به سلطنتی مشروطه تبدیل گردید.

 

 

پنجم دسامبر روز بین‌ المللی خیریّن و داوطلبان در زمینه‌ های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی است

نیکی به دیگران و گره گشایی از نیازمندان، امری فرا ملی است. در فراسوی مرزها، این عمل نیکو، جایگاه والای خود را دارد. در آیین اسلام که در آن مسلمانان، برابر و برادر خوانده شده اند، این امر از جایگاه ویژه ای برخوردار است. نیکوکاران مسلمان، رهروان صادق امامان معصوم علیهم السلام هستند؛ آنان که خلق و خوی حسنه شان و سیره و سیر و سلوکشان سرشار از خوبی ها و گره گشایی هاست. روز بین المللی خیرین، فرصتی است برای انتشار رایحه مهر در سراسر گیتی.