تقویم تاریخ؛ از تولد خواجه نصیرالدین طوسی تا شهادت احمد کشوری

درگذشت علی بن عیسی رمانی، عالم بزرگ علم نحو

1062 سال پیش در چنین روزی، یازدهم جمادی الاول سال 382 هجری قمری:

 «علی بن عیسی رُمانی»، عالم بزرگِ علم نحو درگذشت. وی علاوه بر آشنایی با علوم ادبی عصر خود، در فقه، کلام و علوم قرآنی نیز دانشی قابل توجه داشت. رمانی علم ادب را از کسانی همچون ابن سراج آموخت و در این علم استاد شد و شاگردان بسیاری تربیت کرد. از جمله تالیفات رمانی می توان به «الجامع الکبیر فی التفسیر»، «النُکَت فی اعجاز القرآن» و «شرح سیبوِیه» اشاره کرد.

 

 

درگذشت خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف و منجم مشهور ایرانی

847 سال پیش در چنین روزی، یازدهم جمادی الاول سال 597 هجری قمری:

 «خواجه نصیرالدین طوسی»، فیلسوف، ریاضیدان، منجم و دانشمند بزرگ ایرانی در طوس - در شمال شرقی ایران - متولد شد. وی یکی از شخصیت های معروف و تأثیرگذار بر تاریخ ایران است که فقه و حدیث را نزد پدر و منطق و حکمت را نزد دایی ‌اش آموخت. آنگاه خواجه نصیر به نیشابور در شمال شرقی ایران رفت و نزد اساتید بزرگ آن شهر، علوم مختلف زمان خود، از جمله ریاضیات و نجوم را در حد کمال فراگرفت. وی در روزگار هلاکوخان مغول و فرزندش، مرکز بزرگ علمی و نخستین آکادمی علوم یعنی رصدخانه عظیم مراغه را تاسیس کرد. تاسیس رصدخانه مراغه ـ در شمال غربی ایران ـ در سال 657 هجری قمری ثبت شده است. خواجه نصیرالدین، شیوه های نوین استفاده از ساعت آفتابی را برای رصدهای خود کشف کرد. به همت وی رصدخانه مراغه با بهترین آلات و ادوات رصد مجهز شد که 300 سال بعد از آن هم در غرب ، نظیر آنها مشاهده نمی شد. خواجه نصیرالدین طوسی همچنین کتابخانه ای با بیش از 4000 جلد کتاب در کنار رصدخانه مراغه بنا کرد. وی مدت شانزده سال در آن رصدخانه به مطالعه و تحقیق درباره ستارگان پرداخت. از این دانشمند برجسته و نامدار ایرانی متجاوز از هشتاد کتاب و رساله به زبان عربی و فارسی بجای مانده است. کتب «اساس الاقتباس»، «اخلاق ناصری»، «اوصاف الاشراف» و «شرح اشارات ابن سینا» از جمله آثار با ارزش خواجه نصیرالدین طوسی به شمار می رود. این دانشمند پرتلاش، در سال 672 هجری قمری، دیده از جهان فروبست و در کاظمین ـ از شهرهای عراق ـ به خاک سپرده شد.

 

 

درگذشت ژوزف گی لوساک، فیزیک‌دان و شیمیدان فرانسوی 

244 سال پیش در چنین روزی، ششم دسامبر سال 1778 میلادی:

«ژوزف گی لوساک» (Joseph Gay-Lussac)، فیزیکدان و شیمیدان فرانسوی متولد شد. وی در طول زندگی خود تحقیقات و کشفیات مختلفی انجام داد. کشف سیالوژن که گازی سمی است، اختراع نوعی الکل سنج و چگالی سنج و تشخیص کلر به عنوان یک عنصر، ازجمله کشفیات اوست. مهمترین فعالیت علمی او وضع قوانین انبساط گازهاست که به نام وی و هموطنش ژاک شارل تحت عنوان قانون شارل - گی لوساک ثبت شده است. گی لوساک در سال 1850 درگذشت.

 

 

جدایی ایرلند از انگلستان

101 سال پیش در چنین روزی برابر با ششم دسامبر 1921 میلادی:

"ایرلند" از انگلستان استقلال یافت و این روز به عنوان روز ملی این کشور نامگذاری شد. کشور جزیره‌ ای ایرلند از قرن دوازدهم میلادی به اشغال انگلستان درآمد و طی قرون متمادی به استعمار آن پرداخت. در این میانْ جنبش‌ های استقلال طلبانه ایرلند، بارها توسط قوای انگلیسی سرکوب شد تا این که نهضت استقلال طلبِ شین‌فِین از اوایل قرن بیستم، تلاش پیگیری را جهت کسب استقلال ایرلند آغاز نمود. سرانجام در نتیجه مذاکرات رهبر شین‌فِین و نخست وزیر انگلستان، در 6 دسامبر سال 1921م کشور آزاد ایرلند تشکیل گردید که ضمن آن، ایرلند، عنوان دومینیونِ امپراتوری بریتانیا را داشت. بر این اساس، دمینیون یا قلمرو حکومتی ایرلند، در عین خودمختاری، همچنان تحت سرپرستی انگلستان قرار گرفت. در این میان 6 ایالت پروتستان‌ نشین شمال ایرلند همچنان متعلق به انگلستان باقی ماند. قانون اساسی سال 1937 میلادی، کشور آزاد ایرلند را به جمهوری مستقل تبدیل کرد و در سال 1949 از زیر هر گونه نفوذ انگلستان خارج گردید.این کشور در غرب قاره اروپا، در اقیانوس اطلس، در غرب دریای ایرلند و در همسایگی آبی انگلستان واقع شده است. نام این کشور از عنوان نژاد مردم آن گرفته شده که "ایر" یا "ایره" بود و با پسوند "لند" به معنای مکان کلمه "ایرلند" را شکل داده است. مساحت ایرلند 70/285 کیلومتر مربع است و جمعیت آن نزدیک به 4 میلیون نفر می‌باشد. اکثریت مردم ایرلند پیرو مذهب مسیحیت و عمدتاً کاتولیک هستند. هم‌چنین اتباع این کشور ملیّت ایرلندی دارند و زبان رسمی آن‌ها ایرلندی و انگلیسی است. پایتخت ایرلند دوبلین است و واحد پول آن پوند ایرلند بود که با رواج یافتن پول واحد اروپایی، یورو جای‌گزین پوند گردید. از شهرهای مهم ایرلند می‌توان از کُرک و لیمریک نام بُرد. حکومت این کشور جمهوری چند حزبی با دو مجلس قانون‌گزاری است.

 

 

درگذشت دکتر عیسی صدیق موسس دانشگاه تهران

44 سال پیش در چنین روزی برابر با پانزدهم آذر 1357 شمسی:

دکتر "عیسی صدیق" مؤسس دانشگاه تهران درگذشت. دکتر عیسی صدیق معروف به اعلم، یکی از نامداران فرهنگی سده اخیر تاریخ فرهنگ ایران، در سال 1273ش در تهران به دنیا آمد و پس از گذراندن علوم مقدماتی و اتمام دوره دارالفنون، در 17 سالگی به فرانسه رفت و موفق به دریافت دانشنامه لیسانس در رشته ریاضی گردید. دکتر صدیق سپس چند سالی در ایران در وزارت فرهنگ مشغول به خدمت شد و در سال 1309 جهت ادامه تحصیل عازم آمریکا گردید. وی پس از اخذ دکترای فلسفه به ایران مراجعت نمود و از طرف دولت ایران، مامور تهیه طرح تاسیس دانشگاه تهران شد. علاوه بر تهیه طرح و قانون تاسیس دانشگاه تهران و ایجاد هسته مرکزی آن، دکتر صدیق منشأ خدمات برجسته فرهنگی دیگری گردید که تاسیس نخستین مدارس جدید گیلان، پیشنهاد اعزام محصل به اروپا و تهیه قانون آن، تجدید سازمان و برنامه‌ های مدارس کشور، وارد کردن روش‌ های جدید آموزشی در دانشسرای عالی و تربیت هزاران دبیر، تاسیس دانشگاه تبریز و تاسیس نزدیک به دو هزار مدرسه در طول فعالیت فرهنگی خود، از آن جمله ‌اند. وی سرانجام در 15 آذر 1357ش در 84 سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

 

 

شهادت سرتیپ خلبان احمد کشوری

42 سال پیش در چنین روزی، پانزدهم آذر سال 1359 هجری شمسی:

سرتیپ خلبان "احمد کشوری" به شهادت رسید. احمد کشوری در تیرماه 1332 هجری شمسی در روستایی در شمال ایران به دنیا آمد. وی در سال 1351 وارد هوانیروز شد و دوره های آموزش خلبانی با هلی کوپتر را با موفقیت به پایان رساند. کشوری پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت های مختلفی در پاکسازی کردستان در غرب ایران از عناصر ضد انقلاب انجام داد و پس از مدتی، فرماندهی هوانیروز منطقه ایلام را بر عهده گرفت و با دل و جان به انجام وظیفه پرداخت. در پی تهاجم نظامیان ارتش صدام به ایران، وی با پروازهای متعدد، خسارات و تلفات سنگینی بر دشمن متجاوز وارد کرد. سرانجام این شهید بزرگوار در 15 آذر ماه 1359 در حالی که از یک مأموریت بسیار مشکل اما پیروز باز می گشت، مورد حمله قرار گرفت و به آرزوی دیرینه خود یعنی شهادت دست یافت.

 

 

سالگرد درگذشت منوچهر جهانبگلو از اساتید موسیقی ایرانی

32 سال پیش درچنین روزی ، پانزدهم آذر سال 1369 هجری شمسی:

«منوچهر جهانبگلو»، از اساتید موسیقی اصیل ایرانی در 62 سالگی درگذشت. او در سال 1307 هجری شمسی دیده به جهان گشود. جهانبگلو موسیقی را نزد اساتید برجسته ایران آموخت و سپس جهت تکمیل تحصیلات به اتریش رفت و موفق به دریافت درجه دکترا شد. وی در بازگشت به ایران به تحقیق و تدریس موسیقی پرداخت. جهانبگلو در این زمینه آثاری نیز از خود به جای گذاشته که کتاب آموزش سنتور از آن جمله است.

 

 

ویران شدن مسجد بابری توسط هندوها

30 سال پیش درچنین روزی، ششم دسامبر سال 1992 میلادی:

مسجد «بابری» واقع در شهر فیض آباد در ایالت اوتارپرادش هند، توسط هندوهای افراطی ویران شد. این مسجد در سال 1528 میلادی توسط ظهیرالدین محمد بابر، موسس سلسله تیموریان در شبه قاره هند، بر روی یک تپه بنا شد و از آن پس به مسجد بابری شهرت یافت. پس از گذشت سه قرن، یعنی در سال 1855 میلادی، یک صاحب منصب انگلیسی به نام اچ او نوبل هنگام ثبت اسناد مربوط به ناحیه ای که مسجد بابری در آن واقع بود ، عمداً و به غلط در دفتر ثبت نوشت که مسجد بابری بر ویرانه های یک بتکده هندوها ساخته شده است. همین مسئله منشاء فتنه ها و اختلاف های بسیاری میان مسلمانان و هندوها در شبه قاره هند شد. در سال 1992 میلادی، هندوهای افراطی، مسجد بابری را به کلی ویران کردند و همین مسئله، موجب درگیری های خونینی میان مسلمانان و هندوها شد که در آن تعداد زیادی از مسلمانان جان خود را از دست دادند. از آن زمان به بعد نیز درگیری میان مسلمانان و هندوها در مورد مسجد بابری ادامه یافت تا آنکه در 30 سپتامبر سال 2010 دادگاه عالی الله آباد هند طی حکمی، تنها یک سوم از زمین این مسجد را متعلق به مسلمانان دانست و بقیه را به هندوها بخشید. این حکم ناعادلانه با اعتراض و تقاضای تجدید نظر مسلمانان مواجه شد.

 

 

درگذشت علی حاتمی، کارگردان و فیلنامه نویس مشهور ایرانی

26 سال پیش در چنین روزی، پانزدهم آذر سال 1375 هجری شمسی:

"علی حاتمی" کارگردان و فیلمنامه نویس ایرانی درگذشت. وی پس از فارغ التحصیلی از دانشکده هنرهای دراماتیک به همکاری با تلویزیون پرداخت و به نوشتن فیلم‌نامه مشغول شد. فیلم‌ های علی حاتمی، همگی نشان دهنده علاقه او به فرهنگ ایرانی است. «ستارخان»، «سوته ‌دلان»، «کمال‌ الملک» و «مادر» به همراه مجموعه‌ های تلویزیونی «هزار دستان» و «سلطان صاحبقران» از جمله آثار اوست. حاتمی در حال ساختن مجموعه تلویزیونی «جهان پهلوان تختی» بود که عمرش کفاف اتمام آن را نداد و در حالی که از بیماری سختی رنج می ‌برد، سرانجام در آذر ماه 1375 درگذشت.