تقویم تاریخ از روز دانشجو تا بمباران پرل هاربر

روز دانشجو 

روز دانشجو، در ایران به ۱۶ ماه آذر اطلاق می‌شود. این روز، به یاد سه دانشجو که هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ (حدود چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد همان سال) در دانشگاه تهران کشته شدند، گرامی داشته می‌شود. در دههٔ ۱۳۲۰ و اوایل دهه ۱۳۳۵، پس از سقوط حکومت رضاشاه پهلوی و ایجاد فضای بازتر، فعالیتهای سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران (تنها موسسه مدرن آموزش عالی آن زمان در ایران) بسیار افزایش یافت. در این دوران حزب توده، از نفوذ بسیاری در بین دانشجویان برخوردار بود چنانکه بنا به گزارشهای مختلف، بیش از نیمی از دانشجویان دانشگاه تهران عضو و یا هوادار این حزب بودند. اما در دوران نخست وزیری محمد مصدق و افزایش محبوبیت جبههٔ ملی در اوایل دهه ۱۳۳۰، محوریت این حزب در دانشگاه به چالش کشیده شد. پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، سازمانهای سیاسی تشکیل دهنده جبهه ملی، برای دوره کوتاهی در یک ائتلاف ضعیف، تحت نام نهضت مقاومت ملی به مقاومت سیاسی دست زدند و تظاهرات‌ها و اعتصابهای پراکنده‌ای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، از جمله در تاریخ ۱۶ مهر و ۲۱ آبان، در اعتراض به محاکمه مصدق برگزار شد. چند هفته پس از این وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا (که در زمان نخست وزیری مصدق قطع شده بود) از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون نایب ریاست جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد. این موضوع بهانه لازم برای اعتراضات را فراهم کرد و در ۱۴ آذر به سفارش نهضت مقاومت ملی، دانشجویان فعال به سخنرانی در کلاسها پرداختند و ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فرا گرفت. دولت وقت برای پیشگیری از هرگونه اقدام بعدی تصمیم به سرکوب اعتراضات گرفت. سربازان و نیروهای ویژه ارتشی پس از هجوم به دانشگاه، به کلاسهای درس حمله کرده و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی نمودند. نیروهای امنیتی در دانشکده فنی، اقدام به شلیک تیر کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده به نامهای احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا شد. فردای آن روز نیکسون به ایران آمد و دکترای افتخاری در رشته حقوق را در دانشگاه تهران که در اشغال مشهود نیروهای نظامی بود، دریافت کرد.

 

 

وفات ابن طولانی دمشقی، فقیه، ادیب 

491 سال پیش در چنین روزی، دوازدهم جمادی الاول سال 953 هجری قمری:

مورخ بزگ مسلمان«ابن طولون دمشقی»، فقیه، ادیب و مورخ بزرگ دمشقی وفات یافت. او درسال 880 هجری قمری در همین شهر متولد شد و در سراسر عمرش بی وقفه به تحقیق، تدریس و تألیف پرداخت. ابن طولون در پایان تحصیلات متداول عصر خویش، به آموختن علم حدیث روی آورد. او از معدود رجال اسلامی است که زندگی نامه خویش را به رشته تحریر درآورده است. شمار آثار این فقیه و ادیب دمشقی در تاریخ اسلام کم نظیر و در زمینه های تفسیر و علوم قرآنی، حدیث، فقه، نحو، طب و عرفان است. ابن طولون علاوه براین علوم، با تاریخ، جغرافیا و ادبیات، بویژه شعر، آشنایی کافی داشت. کتاب «السفینه الطولونیه» از جمله آثار ابن طولون دمشقی است.

 

 

تولد آبراهام دوپرون، بنیانگذار ایران شناسی در جهان

291 سال پیش در چنین روزی برابر با هفتم دسامبر 1731 میلادی:

"آبراهام دوپرون" بنیان گذار ایران شناسی درجهان متولد شد. آبراهام هیاسینت آنکیتل دوپرون(Abraham Hyacinthe Anquetil-Duperron ) خاورشناس فرانسوی، در پاریس به دنیا آمد در دوران تحصیل در دانشگاه به زبان‌ های شرقی علاقه‌ مند گردید و زبان‌ های فارسی، عربی و عبری را فراگرفت. وی سپس برای تکمیل آموخته‌ ها و تحقیق درباره مذاهب ایرانیان قدیم راهی هند شد و پس از آشنایى با زبان‌ های سانسکریت و پهلوی، به ترجمه آثاری از این سرزمین، از قبیل اوستا پرداخت. خطابه ‌ها و گزارش ‌های دوپرون در فرهنگستان علوم ادبی فرانسه و نیز ترجمه کاملی که از اوستا انجام داد، نه تنها فرانسویان را با نام ایران و اَوِستا آشنا کرد، بلکه دانشمندان دیگر کشورهای اروپایى را نیز بر آن داشت که در مباحثات مربوط به این علم شرکت کنند. نقش دوپرون در تعمیم و نشر فرهنگ ایران در فرانسه و اروپا، فقط به ترجمه اوستا ختم نمی ‌شود. بلکه او به هنگام بازگشت از ایران، 180 نسخه خطی نفیس با خود به همراه داشت و این نسخه ‌های گران‌بها، سهم بزرگی در شناساندن فرهنگ ایرانی در اروپا ایفا نمود. گنجینه ‌ای که دوپرون در دست علاقه‌ مندان به فرهنگ و تمدن ایرانی نهاد، تحول عظیمی در زمینه پژوهش ‌های ادبی درباره ایران پدید آورد، هرچند در این میان نباید تاراج فرهنگی دوپرون را نیز از یاد بُرد. از دوپرون آثار متعددی بر جای مانده که قانون‌گزاری شرقی، تتبّعات تاریخی و جغرافیایی درباره هند و نیز فرهنگ و زبان پهلوی به فرانسه از آن جمله ‌اند. آنکیتل دوپرون که از او به عنوان بنیان‌گذار ایران‌شناسی در جهان یاد می ‌شود سرانجام در 17 ژانویه 1805م در 74 سالگی درگذشت.

 

 

ساخته شدن اولین اتومبیل جهان توسط بنز

133 سال پیش درچنین روزی، هفتم دسامبر سال 1889 میلادی:

اولین اتومبیل جهان به شکل امروزی، که به آن گردونه خودکار می گفتند، ساخته شد. این خودرو که با سرعت 12 کیلومتر در ساعت حرکت می کرد، توسط یک دانشمند و صنعتگر آلمانی به نام «کارل فردریک بنز»، ساخته شد. سوخت این اتومبیل از بنزین یا الکل تامین می شد. اتوبوس های امروز، شکل تکامل یافته این نوع اتومبیل است. کارل بنز در سال 1929 درگذشت.

 

 

بمباران پرل هاربر در جریان جنگ جهانی دوم

81 سال پیش درچنین روزی، هفتم دسامبر سال 1941 میلادی:

درحالی که جنگ جهانی دوم در اروپا به شدت ادامه داشت، دویست فروند هواپیمای ژاپنی، پایگاه نظامی آمریکا را در بندر «پرل هاربر» (Pearl Harbor) واقع در ساحل اقیانوس آرام،‌ بمباران کردند. این عملیات زمانی انجام شد که ژاپنی ها مشغول مذاکره با آمریکایی ها درمورد مسائل شرق آسیا بودند. همزمان با این عملیات که در آن نوزده کشتی جنگی آمریکا منهدم شد، حمله وسیع قوای ژاپن به کشورهای جنوب شرقی آسیا و جزایر اقیانوس آرام، از جمله اندونزی فعلی و جزایر جاوه و سوماترا آغاز شد و این سرزمین ها به اشغال نیروهای ژاپن درآمد. به دنبال حمله نیروی هوایی ژاپن به پایگاه پرل هاربر، آمریکا به ژاپن اعلان جنگ داد و جنگ جهانی دوم به شرق آسیا نیز گسترش یافت.

 

 

ترور عبدالوهاب کیالی از مبارزان فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی

41 سال پیش در چنین روزی، هفتم دسامبر سال 1981 میلادی:

«عبدالوهاب کیالی» از روسای کنگره جبهه آزادی بخش عرب و از مبارزان آزادی فلسطین، در بیروت توسط صهیونیست ها ترور شد. او از دوران تحصیل به خاطر مسایل فلسطین با سیاست آشنا شد. از این رو، رساله دکترای خود را در دانشگاه لندن درباره فلسطین و مقاومت اعراب در مقابل استعمار و صهیونیسم به رشته تحریر درآورد. کیالی در مسیر مبارزات خود، اولین مجله فلسطینی را به نام «فلسطین آزاد» منتشر ساخت و موسسه ای انتشاراتی دایر کرد. از جمله آثار این مبارز متفکر می توان به کتاب های «تاریخ نوین فلسطین»، «جنبش مقاومت فلسطین» و «پژوهش هایی در باره فلسطین» اشاره کرد.

 

 

درگذشت جواد معروفی، آهنگ ساز مشهور ایرانی

29 سال پیش در چنین روزی، شانزدهم آذر 1372 شمسی:

"جواد معروفی"، آهنگ ساز معروف ایرانی درگذشت. استاد جواد معروفی، موسیقی دان معاصر در سال 1297 ش در تهران به دنیا آمد. وی یکی از معروف‌ترین و بهترین شاگردان درویش خان و علینقی وزیری و از موسیقی‌دانان زمان، بود. جواد معروفی از 14 سالگی به مدرسه موسیقی رفت و پس از فراگیری تار و ویولون به پیانو روی آورد و تحولی در شیوه نواختن پیانو در ایران به وجود آورد. او در نواختن پیانو، شیوه‌ای ویژه و یکتا داشت که تکنیک، در آن آشکار بود. معروفی از سال 1319 ش، همزمان با گشایش رادیو به این مؤسسه پیوست و سال‌ ها تک‌نواز پیانو بود. جواد معروفی سال‌ ها عضو شورای عالی موسیقی رادیو بود و موفق به اخذ گواهی‌نامه عالی از هنرستان عالی موسیقی شد. وی سرانجام در 78 سالگی در تهران درگذشت.

 

 

درگذشت منوچهر نوذری، بازیگر معروف ایرانی

17 سال پیش در چنین روزی، 16 آذر ماه 1384 شمسی:

 منوچهر نوذری، بازیگر معروف رادیو و تلویزیون ایرانی درگذشت.

منوچهر نوذَری در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی(1936) در شهر قزوین متولد شد. وی بازیگر تئاتر، سینما، رادیو و تلویزیون ایران و از پیشگامان هنر دوبله بود. وی بیش از نیم‌قرن در این حیطه‌ها به فعالیت پرداخت. پدرش حسابدار و نقاش قالی و اهل کاشان بود. او فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۳۲ (1953)آغاز کرد و از اولین گویندگان تاریخ دوبله در ایران بود. نوذری، روز چهارشنبه ۱۶ آذر ماه ۱۳۸۴ به علت بیماری ریوی و عفونت کلیوی در بیمارستان مدرس تهران درگذشت. در روزهای پایانی زندگی این هنرمند در بیمارستان اینگونه از او نقل شده: « من اولین کسی بودم که در تلویزیون ایران مقابل دوربین رفتم و گفتم نام جعبه‌ای که تصویر من را در آن می‌بینید تلویزیون است‌.» وی معمولاً این شعر را در پایان برنامه‌های صبح جمعه با شما می‌خواند و بر روی سنگ آرامگاهش نیز همین شعر نقش بسته است: ز حق توفیق خدمت خواستم دل گفت پنهانی چه توفیقی از این بهتر که خلقی را بخندانی