تقویم تاریخ؛ از نبرد نینوا تا اختراع رادیو

نبرد نینوا

1395 سال پیش در چنین روزی برابر با 12 دسامبر 627 میلادی:

«نبرد نینوا» رخ داد. این نبرد بخشی از جنگ‌های ایران و روم بود که در زمان ساسانیان ودر 12 دسامبر سال ۶۲۷ م روی داد و طی آن سپاه امپراتوری ایران در منطقه نینوا (موصل ـ شمال عراق امروز) از ارتش امپراتوری روم شرقی (بیزانس ـ بیزانتیومByzantium = Byzantine) شکست خورد و این شکست نه تنها آغاز پایان حکومت ساسانیان بر ایران بلکه پایانی بر نظم جهانی آن دوران و شروع یک دوران تاریخی نوین بود. در این جنگ یک ارمنی ـ ایرانی به نام رهازاد Razad = Rhazad سپاه ایران را فرماندهی می کرد که در یک زد و خورد تن به تن (دو نفره)، توسط هراکلیوس فرمانده سپاه روم کشته شد. با کشته شدن او، نیروهای ایران دست به ترک صحنه جنگ و عقب نشینی زدند و در نتیجه در این جنگ که به نبرد نینوا Battle of Nineveh معروف شد، سپاه ایران شکست خورد و از این زمان به بعد پیروزی رومیان آغاز می‌شود؛ و هراکلیوس می‌تواند امپراتوری روم را از نابودی نجات دهد .

 

 

درگذشت ابوالعباس ثعلب، لغت شناس و نحوی معروف 

1153 سال پیش در چنین روزی، هفدهم جمادی الاول سال 291 هجری قمری:

«ابوالعباس احمدبن یحیی ثَعلَب»، لغت شناس و نحوی معروف وفات یافت. وی که ایرانی الاصل بود در سال 200 ق در بغداد متولد شد. ثعلب به کمک حافظه قوی خود، علوم نحو و لغت عرب و قرائت قرآن و حدیث را به سرعت نزد اساتید آن زمان آموخت. او به نحو و ادبیات عرب علاقه ای خاص داشت و برای آموختن آن جدیت بیشتری نشان می داد و پس از سال ها مطالعۀ پیگیر، در این رشته به مقامی شامخ نایل آمد. از میان آثار بجای مانده از وی می توان به «مجالس ثعلب»، «کتاب الفصیح» و «قواعد الشعر» اشاره کرد.

 

 

تولد غزالی از دانشمندان و فیلسوفان بزرگ مسلمان 

994 سال پیش در چنین روزی، هفدهم جمادی الاول سال 450 هجری قمری:

 «ابوحامد محمد غزالی» از دانشمندان و فلاسفه بزرگ اسلام و ایران، چشم به جهان گشود. وی نزد ابونصر اسماعیل فقه را آموخت و در مدتی اندک در علوم زمان خویش، سرآمد همگان شد و بدین ترتیب بود که در 28 سالگی از بزرگترین فقهای مسلمان شد. شهرت امام محمد غزالی موجب شد که خواجه نظام الملک وی را برای تدریس به مدرسه نظامیه بغداد دعوت کند. غزالی این دعوت را پذیرفت، اما در سال 488 هجری قمری به سبب بحران روحی و فکری شدید، تدریس را رها و بغداد را به قصد حج ترک کرد و سپس در بیت المقدس مسکن گزید. پس از آن وی به وطنش ایران مراجعت کرد و به تعلیم دانش پژوهان پرداخت. امام محمد غزالی یک سال قبل از مراجعت به وطن، اثر ارزشمند خویش، یعنی «احیاء علوم الدین» را به رشته تحریر درآورد. از دیگر آثار مهم این دانشمند و فیلسوف برجسته ایرانی می توان به «کیمیای سعادت»، «نصیحة الملوک» و «مقاصد الفلاسفه» اشاره کرد.

 

 

تولد گوستاو فلوبر، نویسنده مشهور فرانسوی

201 سال پیش در چنین روزی، دوازدهم دسامبر 1821 میلادی:

"گوسْتاو فلوبِر"(Gustave Flaubert) نویسنده معروف فرانسوی در شهر روان فرانسه متولد شد. فلوبر از جوانی به ادبیات عشق می ورزید، از این رو با ترک رشته حقوق و با خروج از پاریس، در ویلایى در منطقه ‌ای طبیعیْ، زندگی را ادامه داد. وی در طی این سال‌ها آثاری را به نگارش درآورد و به شهرت فراوانی رسید. او گرچه آثار متعددی ندارد لیکن همان چند کتابش هر یک از شاه‌کارهای جهان ادب به شمار می‌ رود. در دورانی که رمانتیسم و احساس ‌گرایى اوج ترقی خود را می ‌پیمود، فلوبر در ترویج رئالیسم و واقع‌ بینی و حقیقت ‌جویى تلاش فراوانی نمود و موفقیت زیادی نیز به دست آورد. برخی از آثار فلوبر بدین قرارند: تربیت احساساتی، نوامبر، مکاتبات در 13 جلد، مهمان نواز و مهم‌ترین اثرش با نام مادام بواری. گوستاو فلوبر سرانجام در 8 مه 1880م در 59 سالگی جان سپرد.

 

 

تولد هدایت حسنی، فقیه و عالم مسلمان

186 سال پیش در چنین روزی، هفدهم جمادی الاول سال 1258 هجری قمری:

«سید محمد علی شاه عبدالعظیمی» مشهور به «هدایت حسینی» فقیه و عالم مسلمان متولد شد. وی برای تحصیل به نجف رفت و در پی سال ها تحقیق و مطالعه در محضر شیخ مرتضی انصاری، از فقهای بزرگ شد. این عالم برجسته که در علوم حدیث و رجال، از دانش بسیاری بهره مند بود، تالیفاتی دارد که از آن میان می توان به کتاب «وسیلة الرضوان» اشاره کرد. شاه عبدالعظیمی در سال 1343 هجری قمری در نجف درگذشت.

 

 

تولد رابرت براونینگ، نویسنده مشهور انگلیسی 

133 سال پیش در چنین روزی، 12 دسامبر 1889 میلادی:

رابرت بِراوْنینْگْ(Robert Browning)، شاعر و فیلسوف انگلیسی در هفتم مه 1812م در لندن به دنیا آمد. وی که قریحه شاعری را از پدر به ارث برده بود، اولین دیوان شعرش را در 12 سالگی عرضه کرد و مورد توجه واقع شد. براونینگ در سال‌های بعد منظومه‌ های دیگری را منتشر کرد که اثر معروف او به نام انگشتری و کتاب در چهار جلد، به عنوان شاه‌کار ادبیات انگلیس در قرن نوزدهم، باعث شهرت و محبوبیت او گردید. با آنکه فلسفه، پیشه براونینگ نبود، با این حال، وی شاعری فیلسوف مآب بود. او جهان را دارای معنی و مقصودی می ‌دانست و در بسیاری از اشعار خود در پی یافتن همین معنی است. چکیده افکار او را می‌توان در عقیده به ضرورت وجود کلیسایى برتر از همه کلیساها و دینی شامل همه ادیان دانست. در این دین عام و کلیسای جهانی آن، همه خدمات در برابر خدایى که ما، چه خوب و چه بد، بازیچه‌ های او هستیم، یکسان است و اوج و پستی و اول و آخری وجود ندارد. وی معتقد بود "در باغِ سرشار از الوهیت زمین، که افتخار باغبانی و کِشْتْ ‌وَرزی در آن برای مدتی به ما سپرده شده است، آنچه آغاز گشته با مرگْ، متوقف نمی ‌شود، زیرا حیات واقعی، تازه پس از مرگ چهره می نماید. زندگی، تباهی ماست و مرگ، زندگی ما". رابرت براونینگ سرانجام در 12 دسامبر 1889م به علت ابتلا به بیماری ذات ‌الریّه در 77 سالگی درگذشت.

 

 

اختراع رادیو 

121 سال پیش در چنین روزی، دوازدهم دسامبر سال 1901 میلادی:

برای اولین بار در تاریخ ارتباطات بشری، از طریق امواج رادیویی و بدون استفاده از سیم رابط، یک جمله از منطقه ای در ایتالیا به نقطه ای دیگر، مخابره شد و فصل تازه ای در ارتباطات آغاز شد. مخابره کننده این جمله و مخترع دستگاهی که برای مخابره آن مورد استفاده قرار گرفت، «گولیلمو مارکونی» (Guglielmo Marconi) فیزیکدان ایتالیایی بود که بعدها دستگاه رادیو را هم اختراع کرد. اکنون دستگاه های ارتباطی که با امواج رادیویی کار می کنند، کاربرد بسیار گسترده و متنوعی یافته اند.

 

 

تشکیل حکومت خودمختار فرقه آذربایجان 

77 سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و یکم آذر 1324 شمسی:

حکومت خودمختار فرقه دموکرات در آذربایجان ایران با حمایت ارتش شوروی تشکیل شد. در گیر و دار حضور نیروهای بیگانه در ایران در جریان جنگ جهانی دوم و در زمان نخست وزیری محسن صدر معروف به صدرالاشراف، در نقاط مختلف ایران اغتشاشاتی بروز کرد که غائله آذربایجان از مهم‌ترین آنها بود. این غائله این‌گونه آغاز شد که سید جعفر پیشه ‌وری نماینده اول تبریز پس از رد شدن اعتبارنامه‌ اش در مجلس، به آذربایجان رفت و بیانیه‌ ای صادر کرد که در آن، خود مختاری آذربایجان و زبان ترکی جزو اصول مسلَّم مرام وی در آذربایجان قید شده بود. وی سپس درتبریز فرقه دموکرات را تاسیس کرد و به ریاست آن برگزیده شد و در همان روز حزب توده آذربایجان، الحاق خود را به فرقه دموکرات اعلام کرد و این دو با هم اعلان خود مختاری نمودند. سرانجام حزب دموکرات آذربایجان، پس از یک سال درگیری با دولت، در آذرماه 1325ش، پس از شکست از قوای دولتی، منحل گردید.

 

 

استقلال کنیا از انگلیس

59 سال پیش در چنین روزی، دوازدهم دسامبر سال 1963 میلادی:

کشور آفریقایی «کنیا» موفق به کسب استقلال از انگلستان شد و چنین روزی به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت. این کشور از اوایل قرن بیستم میلادی به اشغال انگلیس درآمد و درسال 1920 میلادی رسماً مستعمره بریتانیا شد. همزمان با مستعمره شدن کنیا، جنبش سازمان یافته مردم این کشور به رهبری «جومو کنیاتا» علیه سلطه استعماری انگلیس آغاز شد. قدرت انحصاری سفید پوستان در کنیا و کشمکش های نژادی، این سرزمین را در دهه 1950 میلادی در آستانه جنگ داخلی قرار داد. درپی اوجگیری مبارزه سیاهپوستان، قانون اساسی که بر اساس آن برابری همه نژادها تضمین شده بود در کنیا تصویب شد و به اجرا درآمد. در انتخابات فوریه سال 1961 میلادی، بومیان آفریقایی اکثریت کرسی های شورای قانونگذاری را به خود اختصاص دادند و سرانجام در چنین روزی استقلال کامل کنیا اعلام شد و یک سال بعد، حکومت جمهوری به ریاست جومو کنیاتا در این کشور برقرار شد. جمهوری کنیا با مساحت 582646 کیلومتر مربع در شرق قاره آفریقا و در کرانه اقیانوس هند واقع شده و با کشورهای سومالی، اتیوپی، سودان، اوگاندا و تانزانیا، همسایه است.