تقویم تاریخ ، از آغاز اشغال افغانستان توسط شوروی تا زلزله بم

انعقاد معاهده مدرس میان فرانسه و انگلیس در هند 

268 سال پیش در چنین روزی، 26 دسامبر 154 میلادی:

معاهده مَدْرَس میان نیروهای استعمارگر فرانسه و انگلیس در هند بسته شد. بعد از ورود استعمار فرانسه به منطقه شبه قاره هند در اواخر قرن هفدهم میلادی، اختلافات میان این کشور و استعمار انگلستان وارد مرحله‌ای دیگر گردید. انگلستان که منطقه جنوب شرقی آسیا را محل فرمان‌روایى و تحت مالکیت خود می‌دانست به دنبال راهی جهت پایان حضور فرانسه در این منطقه بود. با افزایش فشارهای انگلستان از یک سو و ضعف مالی و کم تجربگی فرانسه در این منطقه از طرف دیگر، سرانجام "گودهو" فرمانده سپاه فرانسه در هندوستان در 26 دسامبر 1754م قراردادی تاریخی را به امضاء رسانید که به معاهده مَدْرَس و نیز قرارداد گودهو موسوم گردید. بر اساس این پیمان که در بندر مدرس هندوستان به امضاء رسید، دولت فرانسه از تمام ادعاها و حقوق خود در هند صرف نظر نمود. در حقیقت امضای این قرارداد، آغازی بود که به پایان نفوذ کمپانی هند شرقیِ فرانسه در سال 1769 انجامید.

 

 

تولد مائو تسه تونگ، رهبر و بنیانگذار چین کمونیست

 129 سال پیش، در روز بیست و ششم دسامبر سال 1893 میلادی:

«مائو تسه تونگ» (Mao Tse - tung)، رهبر و بنیانگذار چین کمونیست متولد شد. وی در سال 1921 به اتفاق تعدادی از همفکران خود، حزب کمونیست چین را تاسیس کرد. مائو بر حمایت دهقانان از جنبش کمونیستی تاکید می کرد و به همین دلیل طرفداران زیادی در روستاها پیدا کرد. مائو در سال 1934، رهبری صد هزار نیروی حزب کمونیست را که برای احتراز از برخورد با نیروهای دولتی، پیاده از جنوب به طرف شمال چین درحال حرکت بودند بر عهده داشت. در جریان این راهپیمایی که یک سال به طول انجامید، بیش از 60 هزار تن جان باختند. پس از جنگ جهانی دوم، کمونیست ها به رهبری مائو، ملی گرایان به فرماندهی «چیان کای چک» را که از حمایت غرب برخوردار بودند، شکست دادند و در سال 1949 تاسیس جمهوری خلق چین را اعلام کردند. مائو طی سال های حکومت خود توانست حکومت مرکزی مقتدری در چین به وجود آورد. البته اندیشه های مائو در مورد کمونیسم، با برخی نظریات مارکس و لنین متفاوت بود که به «مائوئیسم» معروف است. مائو در سال 1976 درگذشت.

 

 

درگذشت آیت الله مرعشی، معروف به سید الاطباء 

124 سال پیش، در روز پنجم دی سال 1277 هجری شمسی: 

آیت الله «سید علی حسینی مرعشی» معروف به «سید الاطباء» از حکیمان و پزشکان حاذق ایرانی درگذشت. وی در سال 1276 ش در تبریز در شمال غربی ایران به دنیا آمد و پس از تحصیل دروس مقدماتی دینی، عازم نجف اشرف در عراق شد. سید علی مرعشی پس از استفاده از اساتید برجسته حوزه علمیه این شهر و دستیابی به مقام اجتهاد به شهر خویش بازگشت. اما از آنجا که به پزشکی علاقه داشت، به اصفهان از شهرهای مرکزی ایران رفت و به مدت 15 سال در این رشته و همچنین دیگر علوم اسلامی کسب علم کرد. او چند سالی نیز در سبزوار از محضر فیلسوف عالیقدر، «ملا هادی سبزواری» بهره برد و سرانجام در فلسفه، حکمت، فقه و پزشکی به مدارج عالی دست یافت. به این ترتیب، سیدالاطباء پس از بازگشت به زادگاهش تبریز به تبلیغ دین و معالجه بیماری های روحی و جسمی مردم پرداخت. از کتاب های این حکیم ارزشمند می توان از «تاریخ تبریز»، «شرح طب النبی» و «شرح دعای سمات» نام برد.

 

 

مرگ هری ترومن، آمر بمباران هسته ای هیروشیما و ناکازاکی 

50 سال پیش در چنین روزی، 26 دسامیر 1972 میلادی:

 "هری ترومن" (Harry S. Truman) سی و سومین رئیس جمهور امریکا مُرد. ترومن در 1884م در ایالت میسوری  به دنیا آمد. وی در ابتدا هم‌چون پدرش مزرعه دار بود ولی پس از طی تحصیلات خود، به روزنامه ‌نگاری پرداخت سپس وارد ارتش شد و در جنگ جهانی اول به عنوان عضو گارد ملی ارتش امریکا شرکت‌ جست. ترومن  پس از جنگ وارد فعالیت‌های سیاسی‌ شد و پس از کسب عنوان سناتوری، معاون و مشاور نزدیک فرانکْلین روزْوِلْت، رئیس‌ جمهور وقت‌ امریکا شد. ترومن در آوریل 1945م در پی مرگ روزولت و در شرایطی که جنگ‌ جهانی ‌دوم هنوز پایان نیافته‌ بود، به عنوان رئیس‌ جمهور جدید امریکا به کاخ ‌سفید راه یافت. او با شدت بخشیدن به جنگ دوم جهانی، آلمان هیتلری را به زانو در آورد و با انداختن دو بمب‌ هسته‌ای بر شهرهای هیروشیما و ناکازاکی، صدها هزار نفر را نابود کرد و ژاپن را به تسلیم واداشت. ترومن در عرصه سیاست خارجی بعد از اتمام جنگ جهانی دوم، مبتکر استراتژی دکترین ترومن بود که بر اساس آن، امریکا می‌ بایست به ملت‌هایى که تحت انقیاد فشارهای خارجی و در واقع کمونیسم بودند و به کمک نیاز دارند، یاری رساند. به دنبال اعلام دکترین ترومن، طرح دیگری توسط جورج مارشال، وزیر امور خارجه ترومن اعلام شد که بر اساس آن، کمک‌های مالی و اقتصادی بلا عوض به حکومت‌های نیازمند را مدّنظر قرار می‌ داد، لیکن عملاً در جهت استثمار کشورها و انقیاد دولت‌ها از طریق ایجاد وابستگی‌های اقتصادی و سپس سیاسی بود. ظهور و اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، تأسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو، تجزیه رسمی آلمان به دو بخش شرقی و غربی و آغاز جنگ خونین و پرتلفات سه ساله در شبه جزیره کره در کنار بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، از مهم‌ترین وقایع و رخ‌دادهای دوران هشت ساله حکومت ترومن در امریکا بود. هم‌چنین سازمان جاسوسی امریکا، سیا، در سال 1947م توسط ترومن بنیان نهاده ‌شد. هاری ‌ترومن که از سال 1945م تا پایان 1952م به مدت دو دوره کامل در پرحادثه ‌ترین مقطع تاریخ امپریالیسم امریکا بر این کشور حکم‌رانی کرد، سرانجام پس از عمری خشونت و آمیخته با مرگ صدها هزار نفر توسط او، در 26دسامبر 1972م در 88سالگی مرد.

 

 

شهادت کامران نجات اللهی به دست عوامل رژیم شاه 

44 سال پیش در چنین روزی، پنجم دی ماه سال 1357 هجری شمسی:

«کامران نجات اللهی»(Kamran Nejat-Ullahi)، از اساتید دانشگاه پلی تکنیک تهران در جریان تحصن اساتید دانشگاه ها، به دست عوامل رژیم شاه به شهادت رسید. شایان ذکر است اساتید و مدرسین دانشگاه ها در اعتراض به رفتار خشونت آمیز ماموران نظامی رژیم شاه و سرکوب مبارزات حق طلبانه مردم مبارز و مسلمان ایران، در یکی از ساختمان های وزارت فرهنک و آموزش عالی در مرکز تهران، اجتماع و تحصن کردند. درپی این تحصن، عوامل رژیم شاه برای درهم شکستن اعتصاب استادان به آنها حمله کردند و در نتیجه، استاد نجات اللهی به شهادت رسید.

 

 

آغاز اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی

43 سال پیش درچنین روزی، بیست و ششم دسامبر سال 1979 میلادی:

ارتش سرخ شوروی با اشغال کشور افغانستان، طولانی ترین عملیات خود را علیه یک کشور مستقل آغاز کرد. اشغال افغانستان، به اعتراف نسل جدید رهبران روسیه، یکی از اشتباهات بزرگ کرملین در سیاست خارجی بشمار می رود. حمله شوروی به افغانستان به بهانه درخواست کمک ببرک کارمل از مقامات این کشور انجام شد. کارمل یک روز بعد از این حمله، با کودتا قدرت را در افغانستان در دست گرفت. از این زمان، مجاهدین افغان با حدود 130 هزار سرباز ارتش سرخ شوروی به مقابله برخاستند و با اینکه این ارتش شوروی از سلاح های پیشرفته برخوردار بود، شکست های سنگینی به آن وارد کردند. از طرف دیگر، آمریکا که تحکیم قدرت شوروی در افغانستان را خطری جدی برای منافع خود می دانست، با اقدام های سیاسی، اقتصادی و حتی کمک های نظامی به برخی از گروه های افغانی، به رقابت با شوروی در افغانستان پرداخت. حاصل ده سال تجاوز شوروی به افغانستان، دهها هزار کشته و مجروح از مردم مسلمان این کشور بود. سرانجام مقام های شوروی به دلیل تغییر در سیاست خارجی این کشور و با توجه به هزینه سنگین ادامه جنگ در افغانستان، در فوریه سال 1989 ناگزیر به عقب نشینی از این کشور شدند.

 

 

زلزله شدید بم 

19  سال پیش، در روز پنجم دی ماه سال 1382 هجری شمسی:

زلزله ای شدید با شدت شش و هشت دهم ( 6.8 ) ریشتر شهر «بم» - در جنوب ایران - و نواحی اطراف آن را لرزاند. در این زمین لرزه وحشتناک، شهر بم به حالت نیمه ویران درآمد و 41 هزار نفر جان باختند. همچنین ده ها هزار تن از مردم منطقه مجروح و یا آواره شدند. بلافاصله پس از زلزله بم، مردم و دولت ایران، به یاری آسیب دیدگان این حادثه دلخراش شتافتند. ولی ابعاد فاجعه به قدری گسترده بود که برخی سازمان های بین المللی و کشورهای دیگر نیز نیروها و کمک های خود را برای زلزله زدگان شهر بم، ارسال کردند. زمین لرزه بم، علاوه بر تلفات جانی، خسارات اقتصادی فراوانی نیز برجای گذاشت و در جریان آن بویژه بنای باستانی و معروف «ارگ بم» آسیب های زیادی دید.

 

 

درگذشت ایرج بسطامی در زلزله بم 

19 سال پیش در چنین روزی 5 دی ماه 1382 شمسی و بر اثر زلزله بزرگ بم:

 ایرج بسطامی(Iraj Bastami)، هنرمند شهیر ایرانی درگذشت. ایرج بسطامی در سال ۱۳۳۶ش در شهرستان بم در خانواده‌ای هنرمند به‌دنیا آمد. هریک از اعضای خانواده او، از جد پدری گرفته تا پدربزرگ و پدر در زمینه موسیقی تجربه داشتند. حضور در خانواده ای چنین هنرمند، خیلی زود ذوق هنری ایرج ر ا شکوفا کرد و از او هنرمندی بی نظیر در زمینه موسیقی ساخت.همکاری و شاگردی وی نزد استاد مشکاتیان منجر به انتشار نخستین کاست بسطامی - تحت عنوان «افشاری مرکب» -شد. ایرج بسطامی در سن ۴۰ سالگی به اوج فعالیت خود رسید و در طول ۱۴ سال فعالیت ارزشمند، ۱۱ کاست ماندگار به یادگار گذارد. او به دور از جنجال‌ها و هیاهوهای هنری در شهرستان بم، سرپرستی خانواده برادر مرحومش را به عهده گرفت که این همراهی و سرپرستی تا زمان مرگ ادامه داشت به‌گونه‌ای‌که تمام اعضاء این خانواده - به‌جز یکی از فرزندان برادر ایرج - در زلزله بم همراه وی درگذشتند. ایرج بسطامی در تمام مدت اقامتش در بم، کلاس‌های آواز خویش را برای جوانان محروم و مستعد کویر در شهرهای بم و کرمان دایر می‌نمود تا این‌که در تاریخ پنجم دی‌ماه سال ۱۳۸۲ هجری شمسی طی فاجعه دردناک زلزله بم در سن چهل و شش سالگی دار فانی را وداع گفت.