تقویم تاریخ؛ از تولد علی اکبر تا جدایی ایران از هرات

تولد علی اکبر، فرزند بزرگ امام حسین

1411 سال پیش در چنین روزی، یازدهم شعبان سال 33 هجری قمری:

حضرت «علی بن حسین» پسر بزرگ امام حسین (ع)، نوه پیامبر اکرم (ص) در مدینه متولد شد. وی که شباهت بسیاری به جدش حضرت محمد (ص) داشت، از محضر پدر بزرگش حضرت علی (ع) و پدرش امام حسین (ع) بهره های فراوان برد و خود را به فضایل اخلاقی و معارف اسلامی آراست. حضرت علی بن حسین به دلیل تشابه اسمی با برادران کوچکترش که آنها نیز علی نام داشتند، به «علی اکبر» یعنی علی بزرگتر مشهور است. وی درجریان قیام پدر بزرگوارش علیه ظلم و طغیان حکومت اموی، نقش برجسته ای داشت و در ادامه این حرکت در دهم محرم سال 61 هجری قمری، هنگام رویارویی سپاه یزید بن معاویه با امام حسین و یارانش در کربلا، به میدان جنگ رفت و پس از نبردی شجاعانه، به شهادت رسید. در جمهوری اسلامی ایران سالروز تولد ایشان به نام روز جوان نامگذاری شده است.

درگذشت سنایی غزنوی، شاعر مشهور ایرانی 

915 سال پیش در چنین روزی، یازدهم شعبان سال 529 هجری قمری:

«سنایی غزنوی»، شاعر، حکیم و عارف بزرگ ایرانی در غزنین درگذشت. او در سال 467 هجری قمری به دنیا آمد و در جوانی چندی به مدح سلاطین پرداخت. ولی دیری نگذشت که این گونه زندگی را رها کرد و به عرفان روی آورد. وی از آن پس، آزادگی و خدمتگزاری به مردم را پیشه خود ساخت و در اشعارش به انتقاد از حاکمان ظالم و فاسد پرداخت. سنایی در تغییر سبک شعر فارسی و ایجاد تنوع در آن موثر بود. وی در ساختار سنتی شعر فارسی، به ویژه قصیده و غزل، حال و هوای تازه ای به وجود آورد. مهمترین اثر سنایی غزنوی، کتاب «حدیقه الحقیقه» است که به صورت شعر و در قالب مثنوی سروده شده و در آن، افکار اخلاقی و عرفانی شاعر انعکاس یافته است. «الهی نامه»، «کارنامه بلخ» و «طریق التحقیق» از دیگر آثار سنایی است.

درگذشت علامه مجلسی، معروف به مجلسی اول 

374 سال پیش، در روز یازدهم شعبان سال 1070 هجری قمری:

علامه «محمد تقی مجلسی» معروف به مجلسی اول، عالم و عارف بزرگ ایرانی درگذشت. وی در سال 1003 ه.ق در شهر اصفهان که در آن دوران به عنوان پایتخت سلسله صفویه، اوج شکوفایی فرهنگی و علمی خود را می گذراند، متولد شد. خاندان علامه مجلسی همگی اهل فضل و دانش بودند، به طوری که وی مقداری از دروس خود را نزد پدر و برخی دیگر از اعضای فامیل آموخت. این عالم وارسته پس از آموختن فقه، کلام، حدیث و تفسیر، در محضر درس شیخ بهایی، عالم و عارف بزرگ و مشهور حاضر شد و مراحل سیر و سلوک عرفانی را با راهنمایی وی طی کرد. محمدتقی مجلسی این سیر معنوی را پس از سفر به شهر نجف اشرف در عراق نیز طی کرد و به مراتب بالایی رسید. او پس از بازگشت به اصفهان، به عنوان استادی برجسته و وارسته در فقه و حدیث و نفسیر و کلام به شمار می رفت و شاگردان بسیاری تربیت کرد که مهمترین آنها «محمد باقر مجلسی» فرزندش بود. تألیفات علامه محمد تقی مجلسی نیز متعدد است که از جمله آنها می توان به «اربعین»، «شرح زیارت جامعه» و «روضة المتقین» اشاره کرد.

محمد اسماعیل خواجویی، از علمای بزرگ ایران 

271 سال پیش در چنین روزی، یازدهم شعبان سال 1173 هجری قمری:

حکیم ملا «محمد اسماعیل خواجوئی»، از علمای بزرگ ایران، درگذشت. او دانشمندی فرهیخته و حکیمی توانا بود و از خطی خوش بهره داشت. خواجوئی اگرچه در مازندران در شمال ایران متولد شد، اما در اصفهان تحصیل و تدریس کرد. وی در زمانی می زیست که با حمله افغان ها، حکومت صفوی منقرض شد و بسیاری از دانشمندان کشته و مدارس علمی، به ویژه در اصفهان ویران گشت. در این زمان، علامه خواجوئی تلاش فراوانی کرد تا میراث پرارزش گذشتگان را حفظ کند و درس و بحث را مجدداً رونق بخشد. وی قریب به یکصد و پنجاه جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است که ازجمله آنها می توان به کتاب «مفتاح الفلاح»، «فوائد الرجالیه» و «جامع الشتات» اشاره کرد.

جدا شدن شهر هرات از ایران 

167سال پیش، در روز سیزدهم اسفند سال 1235 هجری شمسی:

شهر «هرات» در شمال غربی افغانستان کنونی از ایران جدا شد. این شهر و نواحی اطراف آن از گذشته دور، به جز دوره هایی کوتاه ، بخشی از ایران بود. با گسترش نفوذ و حضور انگلیس در شبه قاره هند، این دولت تحریکاتی را برای جدایی هرات از ایران انجام داد و در این زمینه، حاکم کابل و قندهار، هرات را تصرف کرد. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نیروهای ایرانی هرات را محاصره کردند و آن را در سال 1235 ش به ایران بازگرداندند. در این زمان دولت استعمارگر انگلیس که سیاست خود را در آستانه شکست می دید، نیروهای خود را به جنوب ایران گسیل داشت و چند شهر را علیرغم مقاومت های مردمی، اشغال کرد. فرانسه میان دو طرف وساطت کرد و دولت ایران که توانایی مقابله با نظامیان انگلیسی را نداشت، ناچار بر اساس معاهده «پاریس» پذیرفت که از هرات عقب نشینی کند و این شهر و مناطق اطراف آن رسماً از ایران جدا شد.

درگذشت آیت الله آقانجفی اصفهانی 

112 سال پیش، در روز یازدهم شعبان سال 1332 هجری قمری:

آیت الله «محمدتقی آقا نجفی اصفهانی» عالم پرهیزکار و مجاهد، دار فانی را وداع گفت. وی در سال 1262 ه.ق در اصفهان متولد شد. پدر و پدر بزرگ محمد تقی، از علمای برجسته منطقه بودند و او نیز راه آنها را دنبال کرد. آیت الله آقا نجفی پس از آنکه برخی دروس دینی را نزد پدرش (محمد باقر آقا نجفی) فراگرفت، عازم نجف اشرف شد تا از علمای بزرگ آن شهر نیز در زمینه های مختلف علم بیاموزد. پنج سال بعد وی به اصفهان بازگشت و به مقام والای مرجعیت دینی مردم رسید. بُعد دیگر زندگی آیت الله آقا نجفی اصفهانی، فعالیت های سیاسی و فرهنگی وی بود. این عالم مجاهد به مبارزه با انحرافات فکری و فرهنگی و همچنین فساد و استبداد سیاسی پرداخت. در عین حال او از مبارزه با استعمار خارجی، به ویژه انگلیس نیز غافل نبود. آیت الله محمد تقی اصفهانی کتاب های بسیاری نیز نگاشته است که برخی از آنها عبارتند از: «فقه الامامیه»، «بحث فی ولایة حاکم الفقیه» و «دلایل الاحکام».