تقویم تاریخ؛ از تولد خواچه نظام الملک تا تجزیه نور خورشید

 تولد خواجه نظام الملک، از دانشمندان و سیاستمداران ایرانی

 1036 سال پیش بنا بر برخی روایت های تاریخی، در چنین روزی، بیست و دوم ذیقعده سال 408 هجری قمری:

«خواجه نظام الملک»، دانشمند و از شخصیت های مهم سیاسی و فرهنگی قرن پنجم هجری قمری در طوس ـ از شهرهای شمال شرقی ایران ـ متولد شد. او از جمله دانشمندانی است که تاثیر بسیار زیادی بر تحولات سیاسی و فرهنگی عصر خویش گذاشت. خواجه نظام الملک در دربار سلسله سلجوقیان به وزارت منصوب شد و در طول سی سال وزارت خود در حل و فصل امور مملکتی تلاش بسیار کرد و بسیاری از پیشرفت های ایران در زمان سلجوقیان، مدیون کاردانی و لیاقت او بود. از اقدامات مهم خواجه نظام الملک، تاسیس مدارس متعددی بود که به «نظامیه» معروف شدند و در آنها علوم گوناگون آموزش داده می شد. خواجه نظام الملک از نویسندگان چیره دست ادب فارسی نیز بشمار می رود. او تجربه های سالیان دراز وزارت خویش را در کتابی به نام «سیاست نامه» گردآوری کرده است که امروزه این کتاب از جمله بهترین آثار ادب فارسی به شمار می رود. او در این کتاب شیوه درست حکومت کردن را از دیدگاه خود بیان کرده و همچنین اطلاعات مهمی در زمینه تشکیلات سیاسی و اداری آن دوران به دست داده است.

پایان تالیف مجمع البیان، تفسیر جامع قرآن کریم

 908 سال پیش در چنین روزی، بیست و دوم ذیقعده سال 536 هجری قمری:

کار تالیف تفسیر مشهور «مجمع البیان» که تفسیری جامع از قرآن کریم است، پایان یافت. این کتاب نوشته «شیخ طبرسی»، یکی از مفسرین بزرگ قرآن است. وی از علمای مشهور ایران است که به خاطر فضیلت، درستکاری و امانتداری در علوم فقه، حدیث و تفسیر، به «امین الاسلام» یعنی امانتدار اسلام شهرت یافت. شیخ طبرسی دارای آثار متعددی است که هریک از آنها از منابع مهم معارف اسلامی بشمار می روند و از مهمترین آنها کتاب مجمع البیان در تفسیر قرآن کریم است. این کتاب ازنظر ادبی و شیوه نگارش، از مهمترین تفسیرهای قرآن کریم به شمار می رود و همه دانشمندان مسلمان برای این تفسیر، اهمیت و ارزش خاصی قائلند. این تفسیر جامع در ایران، مصر و بیروت، بارها به چاپ رسیده است.

تولد بن جانسن، نمایشنامه نویس و بازیگر انگلیسی

451 سال پیش، در روز یازدهم ژوئن سال 1572 میلادی:

 «بن جانسن» (Ben Jonson) نمایشنامه نویس و بازیگر انگلیسی در خانواده ای فقیر متولد شد. وی از کودکی مجبور بود همراه ناپدری اش به کار بنایی بپردازد تا مخارج تحصیلش را به دست آورَد . جانسن نتوانست تحصیلات خود را تا سطوح بالا ادامه دهد و در 29 سالگی به ارتش انگلیس پیوست، اما این کار نیز او را راضی نکرد و از ارتش خارج شد. مسیر زندگی این نمایشنامه نویس انگلیسی پس از آشنایی با یک گروه نمایشی تغییر یافت و وی ابتدا به بازیگری و سپس نماشنامه نویسی پرداخت. جانسن هم زمان با شکسپیر نمایشنامه نویس معروف انگلیسی می زیست و با او همکاری داشت، به طوری که شکسپیر در چند نمایشنامه جانسن بازی کرد. نمایشنامه های جانسن معمولاً طنز گزنده ای علیه اشراف و کلیسا داشت و به همین دلیل با خشم آنها روبرو می شد. به هر حال فقر و مشکلات دیگر تا آخر عمرِ جانسن در سال 1637، گریبان وی را رها نکرد. از مهمترین نمایشنامه های این نویسنده و شاعر انگلیسی می توان به «روباه» و «کیمیاگر» اشاره کرد.

تجزیه نور خورشید

168 سال پیش در چنین روزی، یازدهم ژوئن سال 1855 میلادی:

نور خورشید با به کارگیری روشهای علمی، تجزیه و رنگ های طیف آن مشخص شد. این اقدام برای نخستین بار در تاریخ تحقیقات نوین فیزیکی توسط دو دانشمند آلمانی به نام های «کیرشهوف»( Kirchhoff ) و «بونسن» (Bunsen) انجام شد. شایان ذکر است تابش آفتاب در هوای بارانی و تشکیل قوس و قزح (رنگین کمان) و تنوع رنگ های آن از پدیده های زیبایی است که از دیرباز توجه بشر را به خود جلب کرده است. این پدیده به علت تجزیه نور خورشید توسط قطرات آب موجود در ابرها ایجاد می شود. نظریه ارسطو درباره رنگین کمان، قدیمی ترین نظریه است که بعدها دانشمندان مسلمانی چون ابوعلی سینا، ابن هیثم و قطب الدین شیرازی، با افزودن مطالبی بر نظریه ارسطو، آن را به نحو قابل قبولی توجیه و تکمیل کردند و سرانجام کیرشهوف و بونسن با استفاده از روش تجربی آن را ثابت نمودند.

درگذشت محمد خزائلی، بنیانگذار انجمن هدایت و حمایت از نابینایان ایران

49 سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم خرداد سال 1353 هجری شمسی:

دکتر «محمد خزائلی»، بنیانگذار انجمن هدایت و حمایت از نابینایان ایران درگذشت. وی در کودکی به علت ابتلا به بیماری آبله، بینایی اش را از دست داد و در مدرسه مخصوص نابینایان، به تحصیل پرداخت. او به کمک حافظه نیرومندش در امور درسی به سرعت پیشرفت کرد و موفق به اخذ درجه دکترای حقوق از دانشگاه تهران شد. دکتر خزائلی به زبان های عربی، فرانسه و انگلیسی تسلط کامل داشت و علاوه بر تالیف کتاب های متعدد، ترجمه هایی از وی به یادگار مانده که از جمله آنها «فلسفه اسلام»، «تحقیق در اعلام قرآن»، «شرح بوستان و گلستان سعدی» و «نهج الادب» است.شایان ذکراست که دکتر خزائلی در جهت رفاه نابینایان در سطح جهان نیز فعالیت های چشمگیری داشت و از اعضای کمیته اجرایی خاورمیانه در شورای ملی رفاه نابینایان و اتحادیه بین المللی نابینایان بود.