تقویم تاریخ؛ از آخرین حج پیامبر اکرم (ص) تا پایان استبداد صغیر

 آخرین حج پیامبر اکرم(ص)

1434 سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم ذیقعده سال دهم هجری قمری:

حضرت محمد (ص)، پیامبر گرامی اسلام، با بیش از یکصد هزار نفر از مسلمانان و یاران خود به قصد زیارت خانه خدا از شهر مدینه خارج شد. پیامبر اکرم (ص) از زمان هجرت به مدینه، سه بار به قصد زیارت خانه کعبه به سوی مکه عزیمت کرد، اما تنها دو مرتبه موفق به ادای مناسک حج شد. آن حضرت در آخرین سفر حج خود، به هنگام انجام این فریضه الهی، چگونگی برگزاری صحیح حج را به مسلمانان آموخت. حضرت رسول اکرم (ص)، آنگاه در غدیر خم - در نزدیکی مکه - قبل از آنکه حجاج پراکنده شوند، از طرف خداوند، حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین خود به مردم معرفی کرد و سپس عازم مدینه شد. این آخرین سفر حج پیامبر اسلام (ص ) بعدها به «حجة الوداع» مشهور گشت. آن حضرت چند ماه پس از این سفر پر برکت، به دیدار حق تعالی شتافت.

 

 

کشف نیروی بخار آب 

316 سال پیش در چنین روزی 14 ژوئن سال 1707 میلادی:

نیروی بخار آب توسط "دنیس پاپن" (Denis Papin) طبیعی‌دان فرانسوی کشف شد. پاپن نخستین بار در تاریخ صنایع ازقوّه بخار برای ایجاد حرکت در موتور ماشین استفاده کرد. ماشین بخار پاپن اولین وسیله بخاری است که براساس آن ، بعدها اتومبیل و کشتی بخار ساخته شد.

 

 

تولد شارل آگوستین کولمب، فیزیکدان فرانسوی

287 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ژوئن سال 1736 میلادی:

«شارل اگوستین کولمب» (Charles-Augustin de Coulomb)، فیزیکدان فرانسوی متولد شد. او پس از پایان تحصیلات به تدریس در زمینه های الکتریسیته و مغناطیس پرداخت و در این زمینه ها تالیفات زیادی از خود به جای گذاشت. کولمب ضمن تدریس به تحقیقات خود نیز ادامه داد و موفق به تدوین قوانینی در علم فیزیک شد که به نام او قوانین کولمب نامگذاری شده است. این فیزیکدان فرانسوی در سن 70 سالگی درگذشت.

 

 

تولد هاریت پیچراستو، نویسنده معروف آمریکایی

212 سال پیش در چنین روزی برابر با چهاردهم ژوئن 1811 میلادی:

خانم "هارِیْت بِیچراستو" (Harriet Beecher Stowe)، نویسنده معروف و مولف کتاب " کلبه عمو تام " در کنتاکی امریکا متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات به آموزگاری پرداخت و در کنار آن ، کتبی به رشته تحریر درآورد . هاریت به امور دینی و اصلاحات اجتماعی علاقمند بود. خانواده وی از رهبران ضد بردگی بودند و او هم به بردگان فراری ، یاری و پناه می‏‎داد. قوانین سخت آن زمان، معروف به قوانین بردگان فراری ، چنان خانم بیچراستو را تحت تاثیر قرار داد که وی را به نوشتن کتاب " کلبه عمو تام " برانگیخت . این کتاب در سال‏‌های پیش از جنگ‏‌های داخلی امریکا معروف به جنگ‌‏های انفصال ، نقش مهمی در برانگیختن احساسات ضد برده داری در شمال آمریکا داشت که مردم آن ، مخالف برده ‎‏داری بودند . این کتاب داستان برده مسیحی سیاه‏پوستی است که ارباب سنگ دلش ، با او رفتاری بسیار خشن دارد. کتاب کلبه عمو تام ، نه تنها در امریکا بلکه در سراسر جهان تاثیر فراوانی گذاشت و به زبان‏‎های مختلف ترجمه شد. خانم بیچراستو پس از این کتاب، آثار دیگری نیز نگاشت که هرچند برخی از آن‏ها در موضوع بردگان ، از جهاتی برتر از کتاب قبلی بودند ، اما شهرت و توفیق کلبه عمو تام را پیدا نکردند. خانم هاریت بیچر استو در اول ژوئیه 1896میلادی در پنجاه و هشت سالگی درگذشت.

 

 

اشغال سودان توسط مصر

203 سال پیش درچنین روزی، چهاردهم ژوئن سال 1820 میلادی:

سپاهیان مصر به فرماندهی محمد علی پاشا، به سودان حمله و بخش اعظم شمال این کشور را اشغال کردند. همزمان، انگلیسیها نیز با حمله به بخش جنوبی سودان ، بر این منطقه مسلط شدند. ولی مردم سودان تحت رهبری مهدی سودانی از سال 1881 میلادی ، مبارزه خود را علیه سلطه مصر و انگلیس آغاز کردند و در سال 1885 میلادی شکست سختی بر نیروهای مصری و انگلیسی وارد آوردند و بخش وسیعی از کشورشان را آزاد کردند . پس از مدتی مهدی سودانی در سال 1898 از نیروهای مشترک مصری و انگلیسی شکست خورد و براساس قراردادی که انگلیس و مصر یک سال بعد با یکدیگر منعقد کردند، اداره سودان را به طور مشترک به دست گرفتند. سودان در ژانویه سال 1956 میلادی به استقلال کامل دست یافت.

 

 

پیاده شدن نیروهای فرانسوی در سواحل الجزایر

193 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ژوئن سال 1830 میلادی:

نیروهای فرانسوی در سواحل الجزایر - در شمال آفریقا - پیاده شدند. این تجاوز، آغاز عملیات نظامی فرانسه برای تصرف و استعمار 130 ساله کشور الجزایر بود. سلطه استعمار فرانسه بر الجزایر، مقاومت شدید مردم این کشور و قیام مسلحانه آنان علیه اشغالگران فرانسوی را درپی داشت. مبارزه مردم الجزایر با استعمار فرانسه ، پس از جنگ جهانی دوم به اوج رسید و در سال 1962 میلادی ، نظامیان فرانسوی ، مجبور به ترک خاک الجزایر شدند و انقلاب مردم الجزایر با حدود یک ونیم میلیون کشته ، نهایتاً پیروز شد .

 

 

درگذشت ادوارد فیتز جرالد، نویسنده و شاعر انگلیسی

140 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ژوئن سال 1883 میلادی:

«ادوارد فیتز جرالد» (Edward Fitzgerald)، نویسنده و شاعر انگلیسی در 74 سالگی درگذشت. او به زبان های شرقی بویژه زبان و ادبیات فارسی علاقه فراوان داشت . فیتز جرالد ، رباعیات خیام و منظومه عبدالرحمان جامی ، دو تن از شاعران بزرگ و معروف ایران را به انگلیسی ترجمه کرد و در ترجمه رباعیات خیام ، چنان مهارتی از خود نشان داد که در آن سال ها ، به عنوان یکی از ترجمه های برتر جهان انتخاب شد.

 

 

پایان دوره استبداد صغیر 

114 سال پیش در چنین روزی 24 خرداد سال 1288 هجری شمسی:

مجاهدان مشروطه خواه به تهران رسیدند و به دوره استبداد صغیر پایان دادند. با ورود مجاهدان گیلان از قزوین و مجاهدان بختیاری از راه اصفهان و فتح شهر تهران در بیست و چهارم خرداد 1288ش ، محمد علی شاه قاجار پس از یک دوره سلطنت کوتاه، ولی بسیار پرکشمکش، از اریکه قدرت سقوط کرد و دوران استبداد صغیر پایان گرفت. محمد علی شاه که با اتکاء به قدرت روس‌ها در برابر خواست مردم ایران مقاومت کرده بود، پس از آگاهی از ورود مجاهدان به پایتخت و ناامیدی از حمایت واقعی روس‌ها ، سراسیمه با کالسکه به سفارت روسیه پناهنده شد و بدین ترتیب، فصل نوینی در تاریخ ایران آغاز شد. فاتحان تهران، سپس در جلسه‌ای محمدعلی‌شاه را از سلطنت عزل و پسرش احمد شاه را به این مقام نشاندند. فتح تهران و خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت، پایانی بر استبداد صغیر و آغازی بر شکل‌گیری دومین دوره مجلس شورای ملی بود.

 

 

درگذشت ژان دو مورگان، باستان شناس معروف فرانسوی

99 سال پیش در چنین روزی برابر با چهاردهم ژوئن 1924 میلادی:

"ژاک ژان دو مورگان" (Jacques de Morgan)باستان ‏شناس معروف فرانسوی درگذشت.وی در سوم ژوئن 1857م در فرانسه به دنیا آمد و پس از تحصیلات خود در مهندسی معدن ، در فرانسه، انگلستان، بلژیک، اتریش و آلمان به تحقیقات زمین ‏شناسی پرداخت. دومورگان در 32 سالگی به نمایندگی از دولت فرانسه به آسیا سفر کرد و پس از بازدید از هند و قفقاز و ارمنستان ، مدت سه سال در ایران اقامت گزید. او در ایران، ضمن تحقیقات زمین‏ شناسی ، برای نخستین بار به کشف معادن نفت در ایران نائل شد و گزارشی در این زمینه به فرانسه فرستاد. بر اثر همین گزارش بود که دارسی ، سرمایه‏ دار انگلیسی ، امتیاز استخراج نفت را از دولت ایران گرفت و موفق به استخراج نفت شد. دومورگان نتیجه مطالعات و بررسی ‏های خود در ایران را در 9 جلد منتشر ساخت. دو مورگان در سال‏ های بعد، به عنوان مسئول هیأت باستان‏شناسی مصر و مدیرکل شعبه آثار باستانی مصر به تحقیقات فراوانی درباره مصر قدیم پرداخت و موزه اسکندریه را نیز تأسیس کرد. وی پس از چندی بار دیگر راهی ایران شد و با انجام حفاریهای متعدد ، هزاران قطعه از اشیاء نفیس باستانی را در مناطق فارس، لرستان و خوزستان کشف کرد. ادامه این کشفیات باعث شد که دولت فرانسه با انعقاد قراردادهای ناعادلانه با ایران، زمینه انتقال اشیاء قیمتی ایران را به موزه ‏های فرانسه مهیا سازد. دومورگان هم‏چنین بدون توجه به تعلق آثار باستانی به سرزمین ایران، اشیاء بسیار مهم دیگری را به پاریس برد که سنگ نبشته حاوی قانون حمورابی مربوط به دو هزار سال قبل از میلاد، از مشهورترین آن‏هاست. وی مشابه این اقدام را در مصر نیز انجام داد و اشیایى از مصر قدیم را به پاریس فرستاد. ژاک‏ ژان ماری دومورگان در 14 ژوئن سال 1924م در 67 سالگی جان سپرد.

 

 

تولد ارنستو چه گوارا، مبارز آمریکای لاتین

95 سال پیش در چنین روزی برابر با 14 ژوئن 1928 میلادی:

 «ارنستو چه گوارا» (Ernesto Rafael "Che" Guevara ) پزشک آرژانتینی و از انقلابیون بزرگ قرن بیستم متولد شد . وی در جریان انقلاب کوبا دستیار فیدل کاسترو بود. چه گوارا که از تبار ایرلندی ـ اسپانیایی بود پس از پیروزی انقلاب کوبا برای کمک به انقلابیون لاتین و آفریقایی به چند کشور قاره آفریقا و آمریکای لاتین سفر کرد و در سال 1967 در جریان کمک به انقلاب کشاورزان بولیوی (که 38 سال بعد در سال 2005 به ثمر رسید) در 39 سالگی کشته شد . سال‌ها بعد استخوان‎های وی به کوبا حمل و طی مراسمی در این سرزمین مدفون شد . تنها تا سال 2010 درباره اندیشه و کارهای چه گوارا و چگونگی مرگ او ، سه هزار و 119 کتاب منتشر شده است. در میان اسناد محرمانه دولت انگلستان که در آگوست 2004 از طبقه بندی خارج شد و در دسترس روزنامه‌نگار و مورخ قرار گرفت ، سندی درباره شخصیت «چه گوارا» دیده می شود که حاوی نظر ماموران اطلاعاتی انگلستان است. در این سند از چه گوارا به عنوان فردی دوست داشتنی و بافرهنگ یاد شده است که به هدفی که در پیش گرفته بود ایمان مطلق داشت.

 

 

طغیان رودخانه یانگ تسه کیانگ

92 سال پیش در چنین روزی 14 ژوئن سال 1931 میلادی:

رودخانه "یانگ تسه کیانگ"(Yangtze) طولانی‌ترین و بزرگترین رود آسیا طغیان هولناکی کرد. در پی بارش باران‌های موسمی، امواج خروشان سیلاب از این رودخانه سرازیر شد و تمامی خاک‌ریزها، سدها و سایر موانع را از میان برداشت. جریان خروشان آب، 8 ایالت چین را زیر آب برد و 35 هزار مایل مربع از اراضی را دربرگرفت. گفته می‌شود که تلفات این حادثه عظیم در حدود 50 میلیون نفر بود که شامل کشته شدگان ، بی‌خانمان‌ها ، تلفات ناشی از قحطی پس از نابودی مزارع و نیز قربانیان شیوع بیماری‌ها و امراض گوناگون می‌ شود .

 

 

اشغال پاریس توسط ارتش نازی آلمان

83 سال پیش در چنین روزی 14 ژوئن سال 1940 میلادی:

پاریس به تصرف ارتش آلمان نازی درآمد . پانزده ماه پس از آغاز جنگ جهانی دوم و در ادامه توسعه طلبی‌های هیتلر، نیروهای آلمان نازی به قصد اشغال فرانسه ، برای هجوم به این کشور آماده شده بودند. در روز پنجم ژوئن 1940م، هیتلر فرمان انهدام کامل نیروهای فرانسه را صادر کرد و سه روز بعد نیروهای زرهی آلمان ، خطوط دفاعی فرانسه را در شمال شرقی این کشور در هم شکستند و وارد خاک فرانسه شدند . در این میان، موسولینی ، رهبر دیکتاتور ایتالیا و هم‌پیمان آلمان پس از مدتی تردید ، در روز دهم ژوئن به انگلستان و فرانسه اعلان جنگ داد و فرانسه علاوه بر جبهه شمالی، در مرزهای جنوب شرقی خود نیز در معرض تهدید قرار گرفت. نیروهای فرانسه که در پی شکست‌های قبلی ، به کلی روحیه خود را باخته بودند در برابر نیروهای آلمان که از نظر تجهیزات زرهی و پوشش هوایی بر آن‌ها برتری داشتند ، به سرعت عقب‌نشینی کردند. با نزدیک شدن نیروهای آلمان به پاریس، هیتلر طی پیامی به فرانسویان، آن‌ها را به ترک مخاصمه دعوت کرد و از ارتش فرانسه خواست از مقاومت در پاریس خودداری کند . در نهایت، سحرگاه روز چهاردهم ژوئن 1940 م ، اولین واحدهای سربازان آلمانی وارد پاریس شدند و همانطور که هیتلر از فرانسویان خواسته بود، پاریس تقریباً بدون مقاومت در برابر ارتش آلمان تسلیم شد.

 

 

درگذشت خورخه لوئیس بورخس، نویسنده آمریکای لاتین

37 سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ژوئن سال 1986 میلادی:

«خورخه لوئیس بورخس» ( Jorge Luis Borges )، نویسنده بزرگ آمریکای لاتین درگذشت. او متولد سال 1899 .م در آرژانتین بود و دوران نوجوانی را با مطالعه آثار نویسندگانی چون ادگار آلن پو، چارلز دیکنز و سروانتس سپری کرد. بورخس در پایان تحصیلات خود ، نویسندگی را به طور جدی شروع کرد و به تدریج به یکی از طنزپردازان مشهور آمریکای لاتین تبدیل شد. او به سبب نابینایی ، نتوانست تمام طرح های مورد نظر خود را در قالب رمان پیاده کند و اکثر آثار به جای مانده از او در قالب شعر است. از جمله آثار این نویسنده می توان به کتب «هزارتو ها»، «سرخ و آبی» و «مرگ و پرگار» اشاره کرد.

 

 

درگذشت آیت الله غلامحسین تبریزی عبدخدایی، عالم مجاهد ایرانی

43 سال پیش در چنین روزی 24 خرداد سال 1359 هجری شمسی: 

عالم مجاهد آیت اللَّه "غلامحسین تبریزی عبدخدایی" در سن 97 سالگی درگذشت. وی مقدمات علوم دینی را در تبریز گذراند و سپس راهی نجف اشرف شد و در محضر علامه سید محمدکاظم یزدی، مدارج ترقی را پیمود. آیت‌اللَّه عبد خدایی بعدها مجله مذهبی "تذکرات دیانتی" را در تبریز در زمان حکومت استبدادی رضاخان منتشر کرد و به دلیل مبارزات ضد رضاخانی ماه‌ها در اختفا به سر برد. وی از سال 1310 ش تا پایان عمر مقیم مشهد شد .

 

 

رای به عدم کفایت سیاسی بنی صدر، اولین رئیس جمهور ایران

42 سال پیش در چنین روزی 24 خرداد سال 1360 هجری شمسی

120 تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران طرح عدم کفایت سیاسی بنی صدر، رئیس جمهوری را ارائه کردند. پس از آن که مقاومت مردمی علیه تهاجم قوای متجاوز بعث عراق در جبهه‌های جنگ علیه ایران ، به دلیل عدم پشتیبانی لازم از جانب بنی صدر به عنوان فرماندهی کل قوا ، رو به فرسایش رفت و اختلافات رییس جمهوری با مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و نهادهای انقلابی به اوج رسید و نصایح امام خمینی(ره) نیز برای تفاهم و رفع اختلافات به جایی نرسید، در جلسه 24 خرداد 1360 ش، نامه یکصد و بیست تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرائت شد که در آن تقاضای رسیدگی به صلاحیت سیاسی بنی صدر را مطرح کردند و خواستار طرح آن با قیدِ دو فوریت شدند . پس از تصویب عدم کفایت سیاسی بنی صدر در مجلس شورای اسلامی ، حضرت امام نیز بر همین مبنا وی را از ریاست جمهوری اسلامی ایران عزل کردند. با عزل بنی صدر، یکی از عوامل اصلی کارشکنی‌ها و اختلافات داخلی ، ریشه کن شد و بنی صدر نیز به فرانسه پناهنده شد.