تقویم تاریخ؛ از قتل آغامحمدخان قاجار تا امضای معاهده سالت ۲

قتل آغامحمدخان قاجار، اولین پادشاه سلسله قاجاریه

226 سال پیش در چنین روزی 28 خرداد سال 1176 هجری شمسی:

"آغامحمدخان قاجار" اولین پادشاه قاجاریه در گرجستان به قتل رسید. او یکی از سفاک ترین پادشاهان ایران بوده است. آغامحمدخان پس از نابودی سلسله پادشاهان زندیه با تزویر و خشونت و خونریزی های بسیار و جنایت های فجیع، تمام ایران را تحت فرمان خود در آورد و در سال 1174 هجری شمسی تاج پادشاهی را در تهران بر سر گذاشته و یکی از ضعیف ترین و فاسدترین سلسه های پادشاهی در ایران را بنیان گذارد. در دوره پادشاهان فاسد قاجاریه به خاطر بی لیاقتی بی تدبیری و خوشگذرانی آنها، بخش های وسیعی از خاک ایران جدا شد. آغا محمد خان دو سال بعد از تاجگذاری در لشگر کشی که به قفقاز و گرجستان داشت توسط دو تن از خدمتکارانش به قتل رسید و زندگی وی در 63 سالگی به پایان رسید. از آنجا که آغا محمد خان فرزندی نداشت تاج پادشاهی بر سر بردارزاده اش فتحعلی شاه قاجار گذاشته شد.

 

 

نبرد تاریخی واترلو میان ناپلئون و دولت های متحد اروپایی

208 سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئن سال 1815 میلادی:

نبرد تاریخی واترلو، آخرین جنگ میان ناپلئون بناپارت و دولتهای متحد اروپایی به وقوع پیوست. در این نبرد ارتش های دولت های پروس و انگلیس در دهکده ای به نام واترلو در بلژیک علیه سپاه ناپلئون صف آرایی کردند. در نبرد واترلو به علت بارندگی بسیار شدید و صعب العبور بودن راهها، حرکت توپخانه ناپلئون که وی در جنگ ها به آن اتکای زیادی داشت، به تاخیر افتاد و قوای کمکی هم در خطوط مقدم جبهه جنگ به موقع به امپراتور فرانسه نرسید. سرانجام ناپلئون در این جنگ شکست خورد و تسلیم نیروهای دول متحد شد. پس از نبرد واترلو، ناپلئون به وسیله کشتی جنگی انگلیس به جزیره سنت هلن تبعید شد و چند سال بعد در همانجا درگذشت.

 

 

درگذشت آمونسن، دریانورد نروژی و کاشف قطب جنوب

95 سال پیش در چنین روزی 18 ژوئن سال 1928 میلادی :

"روئال اِنگِلبِرت گراونینگ آمونسن" (Roald Engelbregt Gravning Amundsen ) دریانورد نروژی و کاشف قطب جنوب درگذشت. آمونسن، نخستین انسانی بود که پا به سردترین نقطه روی زمین گذاشت و آنجا را کشف کرد. او در سال ۱۸۹۷ تا ۱۸۹۹ میلادی عضو یک گروه ماجراجوی بلژیکی شد و با آنها بر روی آب‌های یخ زده دریای گروئنلند به شکار حیوانات قطبی و دریایی پرداخت. او در این سفرها توانست تجربیات زیادی کسب کند. او می‌خواست قطب شمال را فتح کند اما در این راه ناخدای دیگری بر او پیشی گرفت. این ماجراجوی نروژی ناامید نشد و در سال 1911 با یک گروه اکتشافی انگلیسی با هدف کشف قطب جنوب مسابقه جالبی را آغاز کرد. سرپرست گروه انگلیسی یک افسر انگلیسی به نام رابرت فالکون اسکات بود. در این مسابقه رونالد در روز ۱۴ دسامبر سال ۱۹۱۱ به قطب جنوب رسید و از رقیب انگلیسی خود جلو زد. رونالد آموندس پایگاه اصلی خود را در خلیج بالن در ساحل قطب جنوب را به همراه چهار مرد و ۵۲ سگ لورتمد انتخاب کرد. او موفق شد با یک برنامه ریزی حساب شده و انتخاب مسیر صحیح زودتر از اسکات به مرکز قطب جنوب برسد و آنجا را فتح کند. آمونسن در ۱۸ ژوئن ۱۹۲۸ سوار هواپیما شد و بر فراز قطب شمال به پرواز درآمد اما هواپیمایش سقوط کرد و جسد وی هیچگاه پیدا نشد. به همین دلیل دولت نروژ روز ۱۸ ژوئن ۱۹۲۸ را روز مرگ وی و تعطیل اعلام کرد. به این ترتیب پرونده این کاشف و ماجراجوی مشهور نروژی نیز بسته شد. در روز تولد وی مراسم باشکوهی در نروژ برگزار می‌شود تا همگان به یاد این کاشف متهور و بی‌باک باشند.

 

 

درگذشت ماکسیم گورکی، نویسنده مشهور روسی

87 سال پیش در چنین روزی 18 ژوئن سال 1936 میلادی:

"ماکسیم گورکی" (Maxim Gorky) ادیب بزرگ و نویسنده شهیر روسیه درگذشت. آلکسی ماکسیمویچ پشکوف معروف به ماکسیم گورکی نویسنده بلندآوازه روسی در 28 مارس 1868م در شهر گورکی گراد روسیه به دنیا آمد. گورکی در سال 1895م به صورت جدی به کارهای ادبی پرداخت و لقب ماکسیم گورکی به معنی تلخ را به عنوان نام ادبی و مستعار خویش برگزید. تنگ‌دستی و فقر و بی‌ بهره بودن از محبت والدین و ناکامی در زندگی، دلیل انتخاب این نام بود. با این حال، انتشار اولین داستانش در یکی از روزنامه‌ های قفقاز، گورکی را در مسیر شهرت قرار داد و او را در نوشتنِ بیشتر ترغیب کرد. گورکی در اوایل قرن بیستم به مسائل اجتماعی و نهضت انقلابی کشیده شد و در این رهگذر، بسیاری از آثار ادبی خود را به مسائل انقلاب اختصاص داد. توصیف مردم ولگرد و بینوا، سستی و رخوت و تقدیر شومِ ناشی از جهل و فقر، سکونت‌گاه‌ های تاریک و متعفّن، محرومیت، میخوارگی و ذلت، محور اصلی داستان‌ های گورکی را تشکیل می ‌دهند. از این‌رو، وی را بنیان‌گذار ادبیات رئالیستی سوسیالیستی یا واقع ‌بینی اجتماعی خوانده ‌اند که وضع مردم فقیر و خانه به دوش، موضوع اصلی کار آن را شکل می ‌دهد. از گورکی آثار متعددی برجای مانده که شرح زندگانی وی در سه جلد، کودکی، مادر و میراث از شاه‌کارهای درجه اول او به شمار می‌ روند. ماکسیم گورکی سرانجام در 18 ژوئن 1936م در 68 سالگی درگذشت.

 

 

درگذشت آقاضیاء الدین عراقی، استاد بزرگ حوزه علمیه نجف

83 سال پیش در چنین روزی 29 ذی القعده سال 1361 هجری قمری:

فقیه بزرگ شیعه "آقاضیاءالدین عراقی" استاد بزرگ حوزه‌ علمیه ‌نجف درگذشت. آقا ضیاءالدین عراقی از بزرگانِ علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری، در سال 1278 ق در روستایی از توابع اراک شهری در مرکز ایران به دنیا آمد. او علوم مقدماتی را در زادگاهش فرا گرفت و سپس در نجف در محضر آقاسیدمحمد فشارکی حضور یافت. آقاضیاء عراقی سپس در حلقه‌ درس مدرسان ناموری جای گرفت و فقیهی والا مقام، اصولی و محدث رجالی و از مراجع تقلید طراز اول عصر خویش گردید. آقاضیاء، پس از وفات آخوند خراسانی، حوزه ‌درس خارج خود را تشکیل داد و بسیاری از شاگردان آخوند را به مجلس خود جذب کرد. آقا ضیاءعراقی در لطافت بیان و روانی کلام، شیوه‌ نگارش و حسن تحریر از دیگران امتیاز داشته است. کتاب مقالات الاصول و شرح تبصره‌ علامه از آثار قلمی این شخصیت بزرگ می ‌باشد. آقاضیاء در فقه نیز تألیفات دیگری دارد. وی در ذی‌قعده‌ سال 1361 قمری در 83 سالگی در نجف اشرف بدرود حیات گفت.

 

 

تاسیس جمهوری مصر و پایان سلطنت در مصر

70 سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئن سال 1953 میلادی:

با تبعید ملک فاروق پادشاه مصر و خاندانش، نظام پادشاهی در این کشور ساقط و جمهوری مصر تاسیس شد. شکست مصر در جنگ با رژیم صهیونیستی در سال 1948، مردم مصر را به حکومت ملک فاروق بی اعتماد و اوضاع داخلی مصر را متزلزل کرد. در پی این نارضایتی ها سازمان مخفی در داخل ارتش مصر با عنوان «افسران آزاد» مخالف سلطه انگلیس و خاندان پادشاهی مصر تشکیل شد. این سازمان در سال 1952 میلادی طی یک کودتای انقلابی به رهبری سرلشکر محمد نجیب و سرهنگ جمال عبدالناصر، ملک فاروق را وادار به استعفا کرد. رهبران کودتا، فرزند خردسال فاروق به نام احمد فواد را با عنوان فاروق دوم موقتاً به سلطنت نشاندند. اما یک سال بعد با تبعید خاندان فاروق، در مصر حکومت جمهوری برقرار شد و ژنرال محمد نجیب نیز به عنوان نخستین رئیس جمهوری مصر سوگند یاد کرد. ژنرال نجیب یک سال بعد توسط سرهنگ جمال عبدالناصر برکنار شد و عبدالناصر جانشین وی شد.

 

 

درگذشت آیت الله خسروشاهی، فقیه برجسته و عالم مجاهد

46 سال پیش در چنین روزی 28 خرداد سال 1356 هجری شمسی:

فقیه برجسته و عالم مجاهد آیت ‌اللَّه "سید احمد خسروشاهی" درگذشت. این عالم جلیل القدر پس از آن که دروس مقدماتی علوم اسلامی را در زادگاه خود تبریز فراگرفت، در سال 1314 ش به همراه پدرش و عده ‌ای از روحانیون مبارز تبریز به علت مخالفت با ماجرای کشف حجاب و دیگر اقدامات ضد دینی رضاخان پهلوی به سمنان و سپس مشهد تبعید شد. سید احمد در حوزه مشهد از عالمان وارسته مشهد بهره های فراوان برد و سپس به قم رفت. وی پس از سالیانی به مدارج عالی علم و کمال و فقاهت دست یافت و خود نیز سال‌ها به تدریس فقه و اصول و کلام و اخلاق پرداخت. آیت ‌اللَّه خسروشاهی سپس به دعوت پدر به تبریز مراجعت نمود و تا آخر عمر، رسالت خود را در آن جا ادامه داد. این فقیه بزرگوار در آغاز قیام امام خمینی(ره) در سال 1342 ش، از جمله علمای مبارزی بود که در تبریز به طرفداری از جنبش اسلامی امام پرداخت و در این راه، بارها توسط عمّال پهلوی در تبریز، دستگیر، زندانی و تبعید شد.

 

 

امضای معاهده سالت میان رهبران آمریکا و شوروی سابق

44 سال پیش در چنین روزی 18 ژوئن سال 1979 میلادی :

معاهده "سالت - 2" بین رهبران امریکا و شوروی سابق امضاء شد. رقابت‌ های ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق بر سر تولید سلاح‌ های مرگبار هسته‌ ای، سرانجام آن‌ها را به این نتیجه رساند که به خاطر منافع خود، این سلاح ‌ها را محدود کنند. از این رو، مذاکرات محدود ساختن سلاح‌ های استراتژیک موسوم به سالْتْ در سال 1969م بین سران ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی، به امضای نخستین قرارداد محدود کردن این سلاح ‌ها معروف به سالت -1 انجامید. اما دو کشور همچنان از راه‌هایی که در این معاهده پیش‌ بینی نشده بود به تولید و ذخیره جنگ افزارهای هسته ‌ای ادامه دادند. به طوری که تعداد کلاهک ‌های هسته ‌ای امریکا و شوروی که بر روی موشک‌ های قاره ‌پیما با برد متوسط دو کشور سوار بوده و یا آماده سوار شدن بود، در فاصله امضای قرارداد سالت -1 و آخرین دور مذاکرات آنان در سال ‌های بعد، به بیش از 2 برابر افزایش یافت. به همین دلیل آن‌ها مجبور شدند در 18 ژوئن 1979م، برای کاهش بیشترِ این سلاح ‌ها، معاهده دیگری تحت عنوان "سالت - 2" امضا کنند. البته شایان ذکر است علیرغم وجود چنین معاهداتی، متأسفانه کشورهای دارنده سلاح های هسته ای همچنان روند گسترش تولید این سلاح ها را چه به صورت کمی و چه کیفی ادامه می دهند.

 

 

استعفای نجم الدین اربکان، نخست وزیر اسلامگرای ترکیه

26 سال پیش، در روز هجدهم ژوئن سال 1997 میلادی:

«نجم الدین اربکان» نخست وزیر اسلامگرای ترکیه، تحت فشار نظامیان این کشور وادار به استعفا شد. حزب رفاه به ریاست اربکان در انتخابات زود هنگام دسامبر سال 1994 میلادی، بیشترین رای را به دست آورد و کابینه ای ائتلافی تشکیل داد. اما فرماندهان ارتش و لائیک های این کشور، مانع از پیشبرد اهداف دولت او شدند. اربکان سرکوب اسلامگرایان را مغایر با دموکراسی می دانست و مخالف رابطه گسترده با رژیم صهیونیستی بود. وی تلاش کرد مناسبات ترکیه را با کشورهای اسلامی توسعه دهد. اما شورای امنیت ملی ترکیه تحت کنترل نظامیان، در فوریه سال 1997 دستورالعملی را برای نخست وزیر درمورد مقابله با اسلامگرایان این کشور صادر کرد. چهار ماه بعد درچنین روزی، اربکان ناچار به استعفا از سمت نخست وزیری شد و چندی بعد به خاطر عقایدش محاکمه و به 5 سال محرومیت از فعالیت های سیاسی محکوم شد. همچنین حزب رفاه منحل اعلام گردید. اربکان در فوریه سال ۲۰۱۱ در سن ۸۵ سالگی درگذست.

 

 

درگذشت فهیمه رحیمی، رمان نویس معاصر ایرانی

10 سال پیش در چنین روزی، 28 خرداد 1392 شمسی:

 فهیمه رحیمی، نویسنده و رمان نویس معاصر ایرانی درگذشت. ایشان در خرداد سال ۱۳۳۱ در تهران به دنیا آمد. نخستین فعالیت ادبی جدی فهیمه رحیمی نوشتن قطعه‌ای ادبی با عنوان «دلم برای پروانه می‌سوزد» در 9 سالگی بود و اولین کتاب خود را با عنوان «بازگشت به خوشبختی» در سال 1369 منتشر کرد. وی 23 عنوان رمان نوشته و منتشر کرده ‌است که بسیاری از آن‌ها بارها تجدید چاپ شده‌اند. البته فعالیت او در راستای ادبیات کودکان هم بود. رحیمی 23 اثر برای کودکان نوشت اما برای چاپ آن‌ها اقدام نکرد. فهیمه رحیمی در 17 سالگی ازدواج کرده که حاصل آن، یک پسر و یک دختر است. اتوبوس، عشق و خرافات، کوچه باغ یادها، برجى در مه، خلوت شب‌هاى تنهایى، روزهاى سرد برفى، خیال تو، عالیه، رز کبود، شیدایى، بانوى جنگل، حرم دل، آریانا، پنجره، بازگشت به خوشبختى، تاوان عشق، پاییز را فراموش کن، ماندانا، زخم‌خوردگان تقدیر، هنگامه، ابلیس کوچک، اشک ستاره و... از جمله آثار فهیمه رحیمى هستند. ایشان صبح روز 28 خرداد 1391 در بیمارستان مهر تهران در سن 61 سالگی درگذشت.