تقویم تاریخ؛ از شهادت شیخ محمد خیابانی تا روز جهانی نلسون ماندلا

جنگ آلیا میان رومیان و قوم گل

2413 سال پیش،  بنا بر اقوال تاریخی، در روز هجدهم ژوئیه سال 390 پیش از میلاد: 

جنگ «آلیا» میان رومیان و قوم گل به وقوع پیوست که با شکست روم پایان یافت. قوم گل عمدتاً در فرانسه، بلژیک و غرب سوئیس زندگی می کرد و رومیان در شمال ایتالیای امروزی ساکن بودند . در پی این شکست، نیروهای قوم گل ، شهر رم را تصرف و ویران کردند و بسیاری از اسناد و نوشته ها را از بین بردند . این شکست غیرمنتظره باعث شد ارتش روم در روشهای نظامی خود تجدید نظر کند و حتی موفق به تصرف سرزمین های دیگر شود. همچنین شهر رم مجدداً بازسازی شد.

 

 

جنگ انگلستان و دانمارک 

 1152 سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئیه سال 871 میلادی:

جنگ های 25 ساله انگلستان و دانمارک در قرن نهم میلادی آغاز شد. در این جنگ ها آلفرد کبیر، پادشاه جوان انگلستان ، فرمانده برجسته عرصه نبرد بود . اگرچه ابتدا دانمارکی ها با حمله به انگلستان، قسمت های وسیعی از این کشور را اشغال کردند ، اما این جنگ های 25 ساله ، سرانجام در نهم ژانویه سال 896 میلادی با پیروزی انگلستان پایان یافت.

 

 

کشف ماهیت راه شیری

242 سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئیه سال 1781 میلادی:

«ویلیام هرشل» (William Herschel)، ستاره شناس انگلیسی موفق به کشف ماهیت کهکشان شد. وی با دوربینی که خود ساخته بود به رصد ستارگان پرداخت و ثابت کرد کهکشانی که به آن راه شیری می گویند، مرکب از ستارگانی است که منظومه شمسی هم ، جزئی بسیار کوچک از آن محسوب می شود و همه اجرام این منظومه با یکدیگر در فضا حرکت می کنند. هرشل همچنین کاشف سیاره اورانوس است. وی درسال 1822 میلادی در 84 سالگی درگذشت.

 

 

درگذشت جین آستین بانوی داستان نویس انگلیسی

206 سال پیش در چنین روزی،  18 جولای 1817 میلادی:

 خانم "جِین اوسْتین" (Jane Austen) بانوی داستان‌ نویس انگلیسی درگذشت. جِین اوسْتین، بانوی داستان‌ نویس و نویسنده معروف انگلیسی، در 16 دسامبر 1775م در انگلستان به دنیا آمد. پدر جِین، کشیش بود و با خانواده خود در شهرستان‌های مختلف اقامت می‌ کرد. پس از مرگ پدر، جِین زندگی را میان افراد خانواده پر اولاد خود و دوستان شهرستانی و در محیطی محدود و یک‌نواخت می ‌گذراند. همین محیط کوچک بعدها زمینه بسیاری از داستان‌هایش قرار گرفت. جِین که از 14 سالگی کار نویسندگی را آغاز کرده بود، طی سال‌های جوانی، داستان‌های بعدی خود را نگاشت و به شهرت رسید. وی در سال‌های اولیه قرن نوزدهم اولین داستان‌هایش را در مجموعه ‌ای به نام عشق و دوستی فراهم آورد و پس از آنْ داستان غرور و تعصّب را منتشر کرد که پیروزی بسیار به دست آورد. جِین اوستین در تمام طول عمرش بیش از شش داستان ننوشت ولی همین شش رمانْ، مقام والایى در تاریخ ادبیات انگلیس دارند. پیروزی اوستین در زمان حیات او قابل توجه نبود؛ تنها در اواخر زندگیش بود که نقدهایى آمیخته با ستایش از آثار وی به عمل آمد و هنر نویسندگی و سبک انشای دل‌پذیرش بر مردم انگلستان آشکار گشت. جِین اوستین در ماه‌های پایانی عمر به دستور پزشک برای مداوای طبی به وینچستر انگلیس سفر کرد و سرانجام در 18 جولای 1817م در 42 سالگی درگذشت.

 

 

شهادت شیخ محمد خیابانی، روحانی آزادیخواه

106 سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و نهم ذی الحجه 1338 قمری:

روحانی آزادیخواه و مبارز انقلابی "شیخ محمد خیابانی" در تبریز به شهادت رسید. وی در سال 1297ق در خامنه از توابع شبستر(از شهرستان های استان آذربایجان شرقی ایران) به دنیا آمد. پس از نهضت مشروطه، زندگی شیخ محمد خیابانی وارد مرحله جدیدی شد. و با تشکیل جمعیتی مبارز، تحت عنوان انجمن ایالتی در راه پیروزی مشروطه، گام ‌های مهمی در تبریز برداشت. پس از راه‌یابی شیخ محمد خیابانی و پنج تن از دوستانش به مجلس شورای ملی، وی در کنار افرادی همچون شهید مدرس به دفاع از حقوق مردم قیام کرد. از کارهای درخشان خیابانی در مجلس دوم، اعتراض شجاعانه و کارساز او علیه اولتیماتوم استعماری دولت تزاری روس بود. اما دشمنی وثوق الدوله صدر اعظم قاجار علیه او و اوضاع نابسامان ایران و اخراج نمایندگان آذربایجان از مجلس شورای ملی، شیخ محمد خیابانی را به تشکیل مجلس محلی و قیام مردمی فرا خواند و در 16 رجب 1338قمری آن را علنی ساخت. در این قیام، زمام امور تبریز دست خیابانی و یارانش افتاد. این قیام پیروزمندانه، پنج ماه ادامه داشت. سرانجام با خیانت مخبرالسلطنه که چهره ‌ای موجه و ملی داشت، هواداران و یاران خیابانی به قتل رسیده و یا خلع سلاح شدند. در نهایت بر اثر خیانت برخی مزدوران، شیخ محمد خیابانی در 29 ذی‌ الحجه‌ سال 1338 ق (22 شهریور 1299 ش) به شهادت رسید.

 

 

استقلال هند از انگلستان

76 سال پیش، در روز هجدهم ژوئیه سال 1947 میلادی: 

پس از سال ها مبارزه مردم هند علیه استعمار انگلیس، پارلمان این کشور مجبور شد قانون استقلال هند را تصویب کند. نفوذ و سلطه اروپایی ها بر هند از اوایل قرن شانزدهم آغاز شد. در قرن هجدهم، رقابت فرانسه و انگلیس برای استعمار و غارت هند شدت یافت . برنده این رقابتها انگلیسی ها بودند. از آن پس انگلیسی ها فشار بر مردم هند و تلاش برای چپاول منابع فراوان این کشور را تشدید کردند و با قیام های مردمی متعددی مواجه  شدند. از اوایل قرن بیستم ، مقاومت منفی هندی ها در برابر انگلیس به رهبری «مهاتما گاندی» گسترش یافت تا آنکه انگلیس ، با توجه به خساراتی که در جنگ جهانی دوم دیده بود ، حاضر شد از استعمار هند دست بردارد. پس از استقلال هند، در اثر اختلافاتی که دولت انگلیس در طول زمان میان هندوها و مسلمانان ایجاد کرده بود ، هند به دو کشور هند و پاکستان تجزیه شد.

 

 

ترور زهیر محسن، مبارز فلسطینی توسط عوامل مشترک مصر و رژیم صهیونیستی

44 سال پیش در چنین روزی، ۱۸ ژوئیه ۱۹۷۹ میلادی "زُهَیْر محسن" (Zuheir Mohsen) مبارز فلسطینی توسط عوامل مشترک مصر و اسرائیل به قتل رسید.

زُهَیر محسن مبارز فلسطینی در سال ۱۹۳۶ م در کرانه باختری رود اردن به دنیا آمد. وی از ۱۷ سالگی عضو حزب بعث سوریه شد و به مبارزه علیه اشغال‌گران صهیونیستی پرداخت. هنگامی که مقر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در اردن قرار داشت، وی به دلیل فعالیت‌های ضدصهیونیستی چندین بار زندانی شد و دولت اردن سرانجام زهیر محسن را در سال ۱۹۵۷ م به دلیل نقشه ‌هایى که برای مبارزه مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی از داخل خاک اردن تدارک می ‌دید اخراج کرد. وی از آن پس به مدت ۱۰ سال در سوریه به سر برد و در سال ۱۹۶۷ به دنبال جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، جنبش چریکی الصّاعِقه را با حمایت مالی سوریه به وجود آورد. زُهَیر محسن یکی از مخالفان سرسخت پیمان کمپ دیوید بود و در چندین نطقِ خود، آشکارا، انور سادات، حاکم مصر را به مرگ توسط نیرو‌های الصاعقه تهدید کرد. زهیر محسن سرانجام در شانزدهم ژوئیه ۱۹۷۹ در خانه خود در شهرِ کان در جنوب فرانسه توسط عوامل مشترک مصر و اسرائیل ترور شد و دو روز بعد در ۱۸ ژوئیه در چهل و سه سالگی درگذشت. مقامات فلسطینی، پس از این قتل، طرفداران پیمان کمپ دیوید را بانی ترور زهیر محسن معرفی کردند.

 

 

پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران و عراق

35 سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم تیر سال ۱۳۶۷ هجری شمسی جمهوری اسلامی ایران، قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد را پذیرفت.

شورای امنیت در این قطعنامه، دو کشور ایران و عراق را به برقراری آتش بس و صلح دعوت کرده بود. جمهوری اسلامی ایران به دلیل ویژگی‌های مثبت برخی از مفاد این قطعنامه، به ویژه بند‌های مربوط به معرفی متجاوز و پرداخت غرامت جنگی، در چنین روزی، موافقت خود را با پذیرش آن اعلام کرد. با وجود پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط جمهوری اسلامی ایران، رژیم سابق عراق که خود نیز قطعنامه را پذیرفته بود، تا زمان برقراری آتش بس رسمی در مرداد سال ۱۳۶۷ هجری شمسی (اوت ۱۹۸۸) به تهاجمات خود علیه ایران ادامه داد و خوی تجاوزگری خود را بار دیگر آشکار ساخت.

 

 

روز جهانی نلسون ماندلا

۱۸ ژوئیه، روز جهانی نلسون ماندلا است.

نلسون ماندلا نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری، از فعالان برجسته مبارزه با آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. نلسون رولیهلاهلا ماندلا در هجدهم ژوئیه ۱۹۱۸ (برابر با ۲۶ تیر ۱۲۹۷ خورشیدی) در خانواده تمبو در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز مناطق ترانسکی از استان کیپ از اتحادیه آفریقای جنوبی به دنیا آمد. وی از سال ۱۹۶۲ به دلیل مبارزه با نظام تبعیض نژادی حاکم بر آفریقای جنوبی به زندان افتاد و تا سال ۱۹۹۰ در زندان بود. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاستی صلح طلبانه در پیش گرفت. وی پس از مدتی رئیس جمهوری کشورش (از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹) شد و روند آشتی ملی در آفریقای جنوبی را بنیان نهاد. ماندلا پس از یک دوره ۵ ساله، از صحنه سیاست خارج شد. وی پس از آن نقش میانجی را در مناقشات مختلف کشور‌ها به ویژه در جنگ بوروندی برعهده داشت. در نوامبر ۲۰۰۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ۱۸ جولای، روز تولد نلسون ماندلا، رئیس جمهوری سابق آفریقای جنوبی و برنده جایزه صلح نوبل را به پاس خدمات وی در رواج فرهنگ صلح، روز جهانی "نلسون ماندلا" اعلام کرد. هدف از اعلام روز جهانی ماندلا، تقدیر از تلاش‌های وی در گسترش فرهنگ صلح و مسائلی که سازمان ملل متحد از آن حمایت می‌کند، مانند حل مناقشه‌ها و روابط میان قومیت‌ها و نژاد‌ها و گسترش حقوق بشر و آشتی و مساوات میان نژاد‌ها اعلام شده است. نلسون ماندلا در ۵ دسامبر ۲۰۱۳ درگذشت.