تقویم تاریخ؛ از شهادت عمار یاسر تا تصویب اعلامیه حقوق بشر

شهادت عمار یاسر، صحابه بزرگ پیامبر اکرم

1408 سال پیش، در روز نهم صفر سال 37 هجری قمری: «عمار یاسر» (Ammar ibn Yasir)صحابه بزرگ پیامبر اکرم (ص) و یار نزدیک حضرت علی (ع) ، در جریان جنگ صفین که بین سپاهیان حضرت علی (ع) و نیروهای معاویه رخ داد، به شهادت رسید. عمار یاسر 57 سال قبل از هجرت پیامبر(ص) به دنیا آمد و یاسر و سمیه، پدر و مادرش، اولین شهدای اسلام بودند. عمار در برابر آزارهای کفار، ثابت قدم بود و بارها در جنگ های پیامبر (ص) در کنار ایشان شرکت کرد و مورد توجه خاص حضرت محمد (ص) بود. شهادت عمار در جنگ صفین اگرچه بسیار جانگداز بود، اما آنچه شهادت وی را مهمتر می کرد، این پیشگویی رسول خدا (ص) به وی بود که فرموده بود: «ای عمار، پس از من فتنه ای خواهد بود. پس هرگاه چنین شد از علی و گروه او پیروی کن، زیرا حق با علی و علی با حق است. ای عمار، تو به همراه علی با دو گروه خواهی جنگید: بیعت شکنان و ستمگران و سپس گروه سرکشی تو را خواهد کشت.» این حدیث، باطل بودن دشمنان علی (ع) را در جنگ، به خوبی روشن می کند.

 

 

درگذشت ابوعلی مسکویه، دانشمند و مورخ بزرگ مسلمان

1024 سال پیش در چنین روزی، نهم صفر سال 421 هجری قمری: «ابوعلی مسکویه» (Abu Miskawayh)، دانشمند، مورخ و متفکر بزرگ مسلمان درگذشت. او در حدود سال 320 در شهر ری (در نزدیکی تهران فعلی) متولد شد. ابن مسکویه در همه علوم متداول عصر خویش استاد بود و در دانش پزشکی، کیمیا، تاریخ و فلسفه تحقیقات وسیعی انجام داد. ابن مسکویه با تلفیق این معارف بر مبنای بینش روشن خویش، آثار ارزشمندی را به وجود آورد که هم در زمینه تاریخ و هم در فلسفه و اخلاق بسیار سودمند هستند. ابن مسکویه را پس از ارسطو و فارابی، معلم ثالث لقب داده اند. از آثار برجسته ابن مسکویه که اغلب به زبان عربی تالیف شده است، کتاب «تهذیب الاخلاق» را می توان نام برد که این کتاب توسط خواجه نصیرالدین طوسی به فارسی ترجمه شده است. کتاب دیگر او «تجارب الامم» نام دارد که دراین کتاب وقایع مهم را تا سال 372 هجری قمری ذکر کرده است و از جمله تحقیقات عمیق و معتبر تاریخی بشمار می رود. کتاب «جاویدان خرد» در ادبیات و شعر، از دیگر کارهای برجسته ابن مسکویه است که منظومه های لطیف آن نمونه ای کامل از احساس، شور و قدرت بیان این دانشمند و مورخ بزرگ مسلمان است.

 

 

درگذشت ابن رشد اندلسی، فیلسوف و دانشمند مسلمان

850 سال پیش در چنین روزی نهم صفر سال 595 هجری قمری:  «ابن ‌رُشدِ اندلسی» فیلسوف و دانشمند مسلمان درگذشت. ابوالوَلید محمد بن احمد بن رشد معروف به ابن رشد از بزرگ‌ترین فلاسفه و حکمای اسلامی قرن ششم هجری می‌ باشد که در فلسفه و حکمت، یگانه ‌روزگار خود بود و در فقه، حدیث، ادبیات، منطق و دیگر علوم متداول نیز تبحّر داشت. وی که در اندلس می‌ زیست، نزد ملوک آن سامان مقرب گردید و قاضی یکی از مناطق آن شد. بیشتر از صد کتاب به او نسبت داده شده است که التحصیل، بِدایَةُ المجتهد، فلسفه‌ ابن رشد و الکلیات از آن جمله ‌اند.

 

 

استفاده از توپخانه برای اولین بار در جنگ

677 سال پیش در چنین روزی، بیست و ششم اوت سال 1346 میلادی: برای اولین بار در تاریخ، جنگ افزار توپخانه، در جنگ مورد استفاده قرار گرفت. نیروهای ارتش انگلیس، توپخانه را در جنگ با ارتش فرانسه به میدان آوردند. در این جنگ به دلیل به کارگیری این اسلحه سنگین توسط ارتش انگلیس، فیلیپ ششم پادشاه فرانسه، با وجود برتری عددی نیروهایش نسبت به انگلیسی ها، در حالیکه در آستانه پیروزی بر دشمن بود، به سختی شکست خورد.

 

 

درگذشت لاوازیه، شیمیدان مشهور فرانسوی و کاشف طریقه تغییرات شیمیایی

280 سال پیش در چنین روزی، بیست و ششم اوت سال 1743 میلادی: «آنتوان لوران لاوازیه» (Antoine Laurent Lavoisiere)، شیمیدان فرانسوی در پاریس متولد شد. او به دلیل علاقه بسیار به شیمی، بعد از اتمام تحصیلاتش به مطالعه و تحقیق در این علم مشغول شد. لاوازیه اساس طریقه علمی تبدیلات و تغییرات شیمیایی را کشف و علم شیمی را بر پایه های نوین استوار کرد. ترکیب آب از دو عنصر گازی اکسیژن و هیدروژن و تجزیه آن و نقش اکسیژن در احتراق، از اکتشافات لاوازیه است. سرانجام این شیمیدان فرانسوی در سال 1794 میلادی به اتهام مخالفت با انقلاب فرانسه با گیوتین اعدام شد.

 

 

تصویب اعلامیه حقوق بشر

234 سال پیش، در روز بیست و ششم اوت سال 1789 میلادی: به دنبال پیروزی انقلاب فرانسه، مجلس این کشور اعلامیه حقوق بشر را به تصویب رساند. در این اعلامیه که از افکار متفکرین دوره رنسانس چون ژان ژاک روسو متاثر است، بر حق آزادی انسان تاکید شده است. البته مفاد این اعلامیه تا مدت ها در فرانسه و سایر کشورهای اروپایی نادیده گرفته شد. دولت های غربی با اینکه بیش از هر نظام دیگری، حقوق ملت های درحال توسعه را پایمال کرده اند، اما خود را مدافع حقوق بشر وانمود می سازند و از حقوق بشر به عنوان ابزاری برای مقابله با کشورهای مخالف خود بهره می گیرند.

 

 

قتل عام ارامنه توسط نیروهای عثمانی

127 سال پیش در چنین روزی، بیست و ششم اوت سال 1896 میلادی: قتل عام ارامنه توسط نیروهای امپراتوری عثمانی آغاز شد. بهانه ترک های عثمانی برای ارتکاب این جنایت، کمک ارامنه به یونانی ها در شورش علیه عثمانی بود. در جریان پنج روز کشتار ارامنه، هزاران زن، کودک و مرد ارمنی قتل عام شدند.

 

 

واگذاری امتیاز استخراج نفت به ویلیام دارسی

126 سال پیش در چنین روزی، نهم صفر سال 1319 هجری قمری:  امتیاز استخراج نفت ایران به مدت 60 سال به «ویلیام ناکس دارسی» (William Knox D'Arcy)، سرمایه دار تبعه انگلیس واگذار شد. دارسی ابتدا درباره معادن نفت ایران تحقیقات گسترده ای انجام داد و پس از اطمینان از غنی بودن معادن نفتی ایران، پیشنهاد استعماری خود را به مظفرالدین شاه قاجار ارائه داد. این شاه بی کفایت بدون در نظر گرفتن عواقب دادن این امتیاز و منافع ملت و کشور ایران، امتیاز استخراج نفت را به دارسی واگذار کرد. اما حدود سه دهه پس از انقلاب مشروطیت در ایران، قرارداد دارسی به خاطر ناعادلانه بودن آن، در سال 1351 هجری قمری لغو شد.

 

 

درگذشت ویلیام جیمز، روان شناس مشهور آمریکایی

113 سال پیش در چنین روزی بیست و ششم اوت سال 1910 میلادی:

"ویلیام جِیمز" فیلسوف و روانشناس برجسته امریکایی درگذشت. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در فرانسه گذراند و از ابتدای زندگی با زبان‌های متعددی آشنا شد. سپس جِیمز به تحصیل علوم طبیعی و سپس طب مشغول شد و علی رغم اخذ دکترای پزشکی، از طبابت صرف نظر نمود و به روان‌شناسی روی آورد. اما دیری نگذشت که از روان‌شناسی نیز چشم پوشید و به فلسفه پرداخت. از نقطه نظر جِیمز، نجات و رستگاری انسانْ، متکی به اراده خود اوست. جهانْ، سراسر خوب نیست ولی اگر ما اراده کنیم می‌ توانیم آن را بهتر سازیم. در همین سال‌ ها، جِیمز به نگارش کتاب اصول روان‌شناسی پرداخت که نشان دهنده عطف توجه جِیمز از علم به فلسفه است. روان‌شناسی او، پیش از آنکه مطالعه نمودهای ذهن باشد، مطالعه انسان‌ های زنده است. جِیمز می‌ گفت: ما آن قدرت را داریم که جهان را بهتر سازیم زیرا دارای اراده آزاد هستیم. جِیمز معتقد است که این دنیا یک عنصر تام و تمام پرداخته نیست، بلکه ترکیبی از عناصر مجزّا و متضاد است. از سوی دیگر، جهانْ، نظم واحدی نیست بلکه نظمی متکثّر است. مجموعه‌ ای از جریانات مخالف است که بعضی از آنها خوب و بعضی بد هستند. کار ما آن است که بر بدی‌ ها غلبه کنیم و خوبی‌ ها را تثبیت نماییم. فلسفه اصالت عمل جِیمز، مجموعه‌ ای از نظریات و دیدگاه هاست و خصوصیت عمده آن، بی‌طرفی در میان عقاید و آرا است. از کتاب‌ های معتبر جِیمز، اراده باور کردن، انواع تجارب دینی، فلسفه اصالت عمل و معنای حقیقت را می‌ توان نام برد.

 

 

44 سال پیش درچنین روزی، چهارم شهریور سال 1358 هجری شمسی:

حاج «مهدی عراقی» و فرزندش حسام، توسط تروریست های گروهک منافقین به شهادت رسیدند. حاج مهدی عراقی، از چهره های سرشناس انقلاب اسلامی ایران بود و از سال ها قبل از پیروزی انقلاب، علیه رژیم شاه مبارزه می کرد و رابطه نزدیکی با امام خمینی (ره) داشت. این مبارز مومن و متعهد، سال های متمادی در زندان رژیم شاه بسر برد و شکنجه های بسیاری را تحمل کرد. حاج مهدی عراقی پس از پیروزی انقلاب اسلامی همچون گذشته، فعالانه در کنار رهبر فقید انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) قرار داشت به طوری که امام خمینی (ره) ایشان را برادر و فرزند خوب خود می خواند و پس از شهادت وی فرمود: «شهادت ایشان برای من بسیار سنگین بود ، اما آنچه مطلب را آسان می کند آن است که در راه خدا بود. شهادت او بر همه مسلمین مبارک باشد. او می بایست شهید می شد، برای او مرگ در بستر، حقیر بود.»

 

 

35 سال پیش در چنین روزی چهارم شهریور سال 1367 هجری شمسی:

شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه 620 را علیه کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق صادر کرد. با بمباران شیمیایی مناطق مسکونی و غیرنظامی ایران توسط رژیم عراق و شکایت ایران، هیئت کارشناسی سازمانملل به منطقه اعزام شد و کاربرد این سلاح‌ ها توسط کارشناسان سازمان ملل مورد تأیید قرار گرفت. از این رو، شورای امنیت، بر اساس گزارش‌ های هیئت‌ های کارشناسی اعزامی، در تاریخ چهارم شهریور 1367 ش (26 اوت 1988 م)، قطعنامه 620 را صادر نمود. قطعنامه 620 جدای از نقایص اساسی، مهم‌ترین سندی است که شورای امنیت در طی هشت سال استفاده مکرر عراق از سلاح‌ های شیمیایی علیه افراد غیرنظامی و نظامی ایران صادر کرده است. در این قطعنامه، شورا برای اولین بار، کاربرد سلاح‌ های شیمیایی را به طور تلویحی، نتیجه عدم پیشرفت مذاکرات درباره خلع سلاح شیمیایی دانست و مذاکرات جاری در کنفرانس خلع سلاح در مورد ممنوعیت کامل و مؤثر توسعه، تولید و انبارکردن سلاح شیمیایی و نیز نابودی آنها را مدّ نظر قرار داد. همچنین در این قطعنامه تأکید شده است که وصول خبر در زمینه کاربرد سلاح شیمیایی منجر به تحقیقات کارشناسی خواهد شد و اقدام مؤثر صورت خواهد گرفت. در طول هشت سال جنگ تحمیلی رژیم صدام علیه ایران بیش از صد هزار نظامی و غیر نظامی ایرانی در اثر اسنشاق گازهای شیمیایی شهید و مجروح شدند. ایران بزرگترین قربانی سلاح هایی شیمیایی پس از جنگ جهانی دوم بوده است.

 

 

33 سال پیش در چنین روزی چهارم شهریور سال 1369 هجری شمسی:

"مهدی اخوان ثالث" شاعر ایرانی درگذشت. او از 16 سالگی به شاعری پرداخت و بر اثر تشویق استادش، شوق بیشتری به شعر پیدا کرد. نخستین شعر او درباره توحید و یکتایی خدا بود که همان نیز باعث راهیابی او به انجمن ادبی مشهد گردید. از 1327 ساکن تهران شد و به دبیری در مدارس پرداخت. او در سرودن شعر به سبک کلاسیک، در قصیده سرایی و غزل سرایی و سبک نو، طبع آزمایی کرده است. مهدی اخوان ثالث در اواخر عمر خود به عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ‌های تهران تدریس می‌کرد. ارغنون، آخر شاهنامه، برگزیده شعرها و حریم سایه‌ های سبز از جمله آثار اوست. مهدی اخوان ثالث از پیش کسوتان شعر امروز فارسی و به ویژه شعر حماسی و اجتماعی است. شعر اخوان ریشه در ادبیات گذشته ایران دارد که هم از نظر زبان و هم از نظر مضمون، قوی و پربار است. او در شعرش کلمات زبان محاوره را به راحتی در کنار کلمات ادبی فاخر می ‌نشاند و از این حیث، زبانِ غنی و خاص خود را داراست که در میان شاعران معاصر، کاملاً مشخص است. مهدی اخوان ثالث سرانجام در 62 سالگی در تهران درگذشت و پیکرش در جوار آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در طوس به خاک سپرده شد.