تقویم تاریخ؛ از روز بزرگداشت زکریای رازی تا درگذشت داود رشیدی

روز بزرگداشت زکریای رازی

پنجم شهریور در سالنمای ایرانی، روز بزرگداشت "محمد بن زکریای رازی" دانشمند نامدار جهان اسلام است.محمد بن زکریای رازی در سال 251 هجری قمری در شهر ری متولد شد. در اوان جوانی به فراگیری علم کیمیا و شیمی پرداخت و در اثر بخار و دود ناشی از زرگری، چشم‏هایش وَرَم کرد و برای معالجه، نزد طبیبی رفت. آن طبیب پانصد اشرفی طلا به عنوان حق معالجه از او گرفت و به رازی گفت: کیمیا همین است نه عملیات تو. محمد بن زکریا، از آن پس ترک کیمیاگری کرد و در سن چهل ‏سالگی به تحصیل طب پرداخت تا آن‏که مرجع تمامی اطبای زمان خود شد. شهرت او در میان همگان به حدی رسید که عَرَب‏ ها او را طبیب المسلمین و به مناسبت این‏که کتاب‏ های او به زبان عربی است، جالینوس العَرَب، خوانده ‏اند. رازی بعدها به سرپرستی بیمارستان‏ های معروف عصر خود از قبیل بیمارستان بغداد و ری برگزیده شد. همچنین کشف الکل از جمله نتایج تحقیقات او در کیمیا بوده است. برای محمد بن زکریای رازی، 56 کتاب در طب، 33 کتاب در علوم طبیعی، 17 کتاب در فلسفه، 14 کتاب در الهیات، 22 کتاب در کیمیا و ده‏ها اثر دیگر در علوم مختلف ذکر کرده‏ اند که تا 184 عنوان بر شمرده شده است. سرانجام این دانشمند بزرگ مسلمان در 60 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و در ری مدفون گشت.در جمهوری اسلامی ایران پنجم شهریور که معتبرترین تاریخ سالروز تولد این پزشک شهیر مسلمان و ایرانی است، به عنوان روز بزرگداشت این شخصیت برجسته علمی نامگذاری شده است.

 

 

انتخاب قسطنطنیه به عنوان پایتخت قلمرو شرقی رم

1697 سال پیش بنا بر روایات تاریخی، در چنین روزی، بیست و هفتم اوت سال 326 میلادی:

شهر «قسطنطنیه» - در امپراتوری روم - که تازه تاسیس شده بود، به عنوان پایتخت قلمرو شرقی این امپراتوری انتخاب شد. این شهر به فرمان کنستانتین در نواحی شرقی امپراتوری روم بنا و به نام او کنستانتینوپول خوانده شد، اما بعدها به قسطنطنیه تغییر نام یافت. شهر قسطنطنیه در سال 1453 میلادی به تصرف سلطان محمد عثمانی درآمد و استانبول نام گرفت. استانبول امروزه مهمترین و پرجمعیت ترین شهر ترکیه است و در دو سوی تنگه بسفر در غرب ترکیه، واقع شده است.

 

 

درگذشت ابوالفضل بلعمی، دانشمند مشهور ایرانی

1116 سال پیش درچنین روزی، دهم صفر سال 329 هجری قمری:

«ابوالفضل بلعمی»، دانشمند مشهور ایرانی، درگذشت. او اهل بخارا ـ در ازبکستان امروزی ـ بود و چون یکی از اجدادش در بلعم ـ در آسیای صغیر ـ می زیست به بلعمی معروف شد. ابوالفضل بلعمی وزیر خردمند و دانشمند دوران سامانی بود که تالیفات ارزشمندی از خود بجای گذاشته است. کتاب ترجمه تاریخ طبری که از کتب تاریخی قرن چهارم هجری قمری است، به این وزیر منسوب است. از دیگر آثار او می توان به تاریخ بلعمی اشاره کرد که از نثری ساده و روان برخوردار است و نمونه ای تاریخی و روشن از شیوه نویسندگی و نگارش در قرن چهارم هجری قمری است. این کتاب یکی از قدیمی ترین آثار به جای مانده از متون فارسی قرن چهارم هجری قمری است.

 

 

درگذشت لوپه د وگا، نویسنده اسپانیایی

388 سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال 1635 میلادی: 

«لوپه دِ وگا» (Lope de Vega) نویسنده اسپانیایی درگذشت. وی در سال 1562 میلادی متولد شد و از کودکی پرتحرک و باهوش بود و شعر می سرود. وگا از چهارده سالگی در آکادمی سلطنتی و دبیرستان مذهبی به تحصیل پرداخت و پس از پایان دروس دانشگاه، داوطلبانه وارد ارتش شد. او به تدریج نمایشنامه های خود را به روی صحنه برد و تقریباً همه آنها با استقبال روبرو شد. در این نمایشنامه ها طنز، غم و مسائل جدی در هم آمیخته شده است. وگا، پایه گذار تئاتر ملی اسپانیا به شمار می رود. مردم وی را به عنوان یک اسطوره می شناختند و نغمه های عامیانه اش را تکرار می کردند. آثار وگا را حدود یک ‌هزار و هشتصد نمایش‏نامه، چند صد شعر و داستان مذهبی ذکر کرده ‏اندکه تعدادی از آنها عبارتند از: «پادشاه و کشاورز»، «مرغ دریایی من» و «بانوی دیوانه».

 

 

تولد هگل، فیلسوف آلمانی

253 سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال 1770 میلادی:

«جرج ویلهلم فردریش هگل» (Georg Wilhelm Friedrich Hegel) فیلسوف آلمانی متولد شد. وی با آنکه در چند دانشگاه تدریس و کتاب نیز تالیف می کرد، همچنان فقیر بود. درپی اشغال آلمان توسط ارتش ناپلئون درسال 1806، هگل مجذوب شخصیت این سردار فرانسوی شد. هگل مراحلی را برای تاریخ معرفی کرد و معتقد بود جهت حرکت تاریخ را خدا تعیین می کند و هدف تاریخ نیز اوست. این فیلسوف آلمانی همچنین این نظریه را عنوان کرد که هرچیزی، مخالفش را در داخل خود دارد و از نزاع این دو، پدیده یا وضعیت جدیدی به وجود می آید. هگل برای تبیین عقاید خود کتاب هایی تالیف کرد که برخی از آنها عبارتند از: «پدیده شناسی ذهن»، «علم منطق» و «دایرة المعارف علمی ـ فلسفی» / او در سال 1831 درگذشت.

 

 

درگذشت ملاجعفر شریعتمدار تهرانی، دانشمند بزرگ مسلمان

182 سال پیش درچنین روزی، دهم صفر سال 1263 هجری قمری:

«ملا جعفر شریعتمدار تهرانی»، نویسنده و دانشمند بزرگ مسلمان، در تهران درگذشت. وی در سال 1197 هجری قمری متولد شد و بیشتر ایام جوانی را به تحصیل علم و دانش سپری کرد و از محضر اساتید برجسته زمان بهره برد. وی به هنگام محاصره شهر کربلا ـ در عراق ـ توسط داوود پاشا سردار عثمانی، به ایران بازگشت. ملاجعفر شریعتمدار علاوه بر منصب قضاوت، در ادبیات عرب و سرودن شعر نیز مهارتی بسیار داشت. اما شهرت او بیشتر به خاطر تالیفات متعدد وی در زمینه های فقه، اصول فقه، حکمت، کلام و اخلاق است. مهمترین آثار بجای مانده از ملاجعفر شریعتمدار، کتب «مصابیح» در اصول فقه، «الشارع الکبیر»، «سفینة النجاة» و «البراهین القاطعه» در حکمت و کلام می باشد.

 

 

درگذشت رینولد الین نیکلسون، شرق شناس انگلیسی

78 سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم اوت سال 1945 میلادی:

«رینولد الین نیکلسن»(Reynold Alleyne Nicholson)، دانشمند و شرق شناسی انگلیسی درگذشت. وی در سال 1868 میلادی متولد شد. نیکلسن به عنوان استاد زبان در دانشگاه کمبریج لندن مشغول به کار شد. او که در زمینه ادبیات ایران مطالعات قابل توجهی داشت، خود را مرید مولانا جلال الدین رومی، عارف و شاعر بلند آوازه ایرانی می دانست و مدت 25 سال درباره مثنوی مولوی، تحقیق و مطالعه کرد. «تصحیح تذکره الاولیاء» عطار نیشابوری و «تاریخ ادبیات عرب» از معروفترین آثار نیکلسن است. همچنین اولین ترجمه از اشعار مثنوی مولوی به زبان انگلیسی، توسط وی انجام شده است.

 

 

درگذشت سید عبدالهادی شیرازی از علما و مراجع عالیقدر اسلام

63 سال پیش درچنین روزی، دهم صفر سال 1382 هجری قمری:

آیت ا... «سید عبدالهادی شیرازی»، از علما و مراجع عالیقدر اسلام درگذشت. وی در کودکی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی میرزای شیرازی، که از نزدیکانش بود، از همان ابتدا با مبانی دین مبین اسلام آشنا شد. آیت ا... شیرازی پس از چندی در حوزه علمیه نجف از محضر درس اساتید برجسته ای همچون آخوند خراسانی و علامه یزدی بهره جست و به مدارج عالی علمی و معنوی دست یافت. آیت ا... سید عبدالهادی شیرازی مدت زیادی در راس اساتید حوزه علمیه نجف قرار داشت. از این عالم والامقام مسلمان، علاوه بر چندین رساله در فروع و عبادات اسلامی، کتابی تحت عنوان «دارالسلام» بجای مانده است.

 

 

درگذشت ژانره، معمار ساختمان سازمان ملل

58 سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال 1965 میلادی:

 «شارل ادوارد ژانره» (Charles-Édouard Jeanneret) معروف به «لو کوربوزیه» (Le Corbusier) معمار و طراح سوئیسی درگذشت. وی در سال 1887 متولد شد و به زودی استعداد خود را در معماری نشان داد. در سال 1907 به پاریس رفت و در دفتر دو تن از معماران معروف آن زمان مشغول به کار شد. لو کوربوزیه را از پیشگامان معماری مدرن امروزی می دانند و در زمان حیاتش ، عضو انجمن معماران مدرن بود. وی در طرح های خود فضای کلی شهر و سیستم شهرنشینی منطقه را کاملاً در نظر داشت. این معمار سوئیسی معتقد بود که در آینده، شهرها شامل آپارتمان های بزرگی خواهند بود که گویی کنار هم پارک شده اند. وی شهر «چندیکار» در هند را بر اساس نظریاتش طراحی کرد. همچنین همکاران لو کوربوزیه نقشه شهر برازیلیا پایتخت برزیل را بر اساس همان نظریات طراحی کردند. از دیگر آثار او می توان به ساختمان سازمان ملل در نیویورک، کاخ شوروی در روسیه و موزه احمد آباد در هند اشاره کرد.

 

 

تغییر تاریخ شاهنشاهی به هجری شمسی

45 سال پیش، در روز پنجم شهریور سال 1357 هجری شمسی: 

مبدأ تاریخ ایران باردیگر از شاهنشاهی به هجری شمسی بازگشت. در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رژیم استبدادی پهلوی که آموزه های اسلام را بر خلاف منافع و مقاصد خود می دید، با توسل به مفاخر تاریخ کهن ایران می کوشید با این تعالیم به مقابله برخیزد. در همین راستا با تصویب مجلس فرمایشی رژیم پهلوی، از ابتدای سال 1355 ش مبدأ تاریخ ایران از هجرت پیامبر اسلام (ص) به تاجگذاری کوروش پادشاه بزرگ هخامنشی تغییر یافت. این اقدام با خشم و اعتراض امام خمینی (ره) و مردم مسلمان ایران روبرو شد. به هر حال، این تغییر تاریخ بیش از دو سال و نیم به طول نینجامید و رژیم شاه که با انقلاب اسلامی مردم ایران مواجه شده بود، خود مجبور شد تا مبدأ تاریخ ایرانیان را به هجرت حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه، بازگرداند.

 

 

درگذشت علی اکبر کاوه، استاد برجسته هنر خوشنویسی

33 سال پیش درچنین روزی، پنجم شهریور سال 1369 هجری شمسی:

«علی اکبر کاوه»، استاد برجسته هنر خوشنویسی درگذشت. این هنرمند گرانقدر در سال 1271 هجری شمسی در شیراز - از شهرهای جنوبی ایران - متولد شد و از کودکی با آثار خوشنویسان چیره دست و نمونه های خط نستعلیق آشنا و به تدریج شیفته هنر خوشنویسی شد. استاد کاوه سپس در محضر اساتیدی همچون میرزا طاهر کاتب، همایون همدانی و عمادالکتاب سیفی قزوینی تعلیم دید و در نهایت، به کمال هنری رسید. استاد علی اکبر کاوه سالیان متمادی در انجمن خوشنویسان ایران در تهران به کار اشتغال داشت و هنرجویان بسیاری را تربیت کرد.

 

 

روز استقلال مولداوی

32 سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال 1991 میلادی:

کشور مولداوی در شرق اروپا استقلال خود را به دست آورد. این سرزمین در طول تاریخ، تحت تسلط اقوام و کشورهای مختلف از جمله اوکراین، عثمانی، روسیه و رومانی بود. پس از انقلاب اکتبر سال 1917 در روسیه، کشور مولداوی به رومانی پیوست. در اواخر جنگ جهانی دوم و درپی عقب نشینی آلمان و رومانی از متصرفات خود، مولداوی به طور کامل به اشغال شوروی درآمد و به یکی از جمهوری های اتحاد شوروی تبدیل شد. اما در اواخر دهه 1980، در پی آغاز روند فروپاشی شوروی، برخی جریان های ملی گرا در مولداوی، به دلیل علایق و وابستگی هایی که به رومانی داشتند، خواستار اتحاد با این کشور شدند. اما اقلیت های قومی روسی و اوکراینی در مولداوی، در برابر این خواسته، شدیداً مقاومت کردند و این سرزمین تا مرز تجزیه پیش رفت، تا آنکه با برگزاری همه پرسی مشخص شد اکثر مردم مولداوی، با الحاق آن به رومانی مخالف و خواستار استقلال کامل کشورشان هستند.مولداوی با 33700 کیلومتر مربع مساحت ، با دو کشور رومانی و اوکراین همسایه است.

 

 

درگذشت داوود رشیدی، هنرمند مشهور ایرانی

7 سال پیش در چنین روزی، پنجم شهریور 1395 خورشیدی:

 داوود رشیدی، هنرمند نامی و پیشکسوت تئاتر و سینمای ایران درگذشت. داوود رشیدی در 25 تیر 1312 در تهران متولد شد. پدر او عبدالامیر رشیدی حائری، دیپلمات بود و در چند کشور سفیر نیز شد. پدربزرگش علامه شیخ محمد حائری مازندرانی معروف به ابن‌الشیخ از روحانیان مشروطه خواه و جدش زین‌العابدین حائری مازندرانی از مراجع تقلید عصر قاجار بود.داوود رشیدی تحصیلات متوسطه را (به دلیل فعالیت‌های دیپلماتیک پدرش) در ترکیه و پاریس به پایان رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. وی فارغ‌التحصیل کنسرواترا ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه ژنو بود. در سال ۱۳۴۳ خورشیدی پس از اتمام تحصیلات در ژنو به تهران آمد و در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد. سپس گروهِ تئاترِ امروز را پایه‌گذاری نمود.رشیدی از سال ۱۳۵۰ خورشیدی با فیلم سینمایی «فرار از تله» وارد عرصه بازیگری سینما گردید و با بازی در فیلم «کندو» به اوج هنر بازیگری رسید.وی در فیلم ها و سریال های بسیاری بعد از انقلاب اسلامی یاران نیز بازی کرد که از مشهورترین آنها می توان به «شیلات»، «کمال الملک»، «گلهای داودی»، «هزار دستان» و «مختارنامه» اشاره کرد.داوود رشیدی در سال های اخیر از بیماری آلزایمر رنج می برد.این بازیگر سینما،تئاتر و تلویزیون ایران سرانجام در 5 شهریور ماه از دنیا رفت. وی دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر از جمهوری اسلامی ایران است.